Ким нима ғамда

Финал тугади.

Дуо бошланди: “Яна тўрт йилдан кейин ҳам жаҳон чемпионати финалини худди шу даврада, худди шу уйда, соғ-саломатликда кўриш насиб қилсин!”

Сўнгги жумласидан бошқа барчасига ўзгартириш киритайлик, илтимос. Нега шу даврада? Балки кўпайишармиз? Нега шу уйда? Балки яхшироғига кўчармиз? Балки Россияни ўзида томоша қилармиз?!

Ким нима ғамда. Дуо қилиш ёшига етган киши яшаш  ҳақида, дуога қўл очгани яхши яшаш ҳақида ўйлаб қоларкан. Дуо қилаётганларнинг кўпига Москванинг классик кўчалари ёд бўлиб кетган бир пайтда, қўл очиб ўтирганлар ўша кўчалар ишқи билан яшаркан.

Олдин ЖАРга бормоқчи бўлдик, кейин Бразилияга, энди Россияга. Келгусида Қатарга боришга ҳаракат қиламиз. Орзу қилишда давом этамиз. Бунинг учун балки дуони ўзгартирармиз? Ёки дуо қилиш ёшига етганда биз ҳам ёшларнинг орзу-ҳаваси ҳақида унутиб қўямизми?

Узоқ умр кўринг бахтимизга. Доим дуогўйимиз бўлинг. Сизни суяб юриш бахтини тақдим этгани учун минг шукр. Фақат илтимос, шу дуога озгина ўзгартириш киритайлик, озгина.

Руслан Чагаев танлови ҳақида

Руслан Чагаевга ҳомий керак бўлган бир пайтда Рамзан Қодиров унга ёрдам қўлини чўзди ва боксчи буни қабул қилди. Ишончим комилки, Чагаев Қодировнинг сиёсий ёки бошқа доирадаги фаолиятини қўллаб-қувватлаш учун эмас, карьерасининг давомидаги муваффақиятлари учун бу ишга қўл урди. Айтмоқчи бўлганим, Қодировнинг рингдан ташқаридаги ишлари Чагаев учун матлақо аҳамиятсиз бўлиши ҳам мумкин (катта эҳтимол).

Чагаев ўзининг сўнгги жангини Чеченистон пойтахти – Грозний шаҳрида ўтказди. Ёрдам қўли қайси томондан чўзилганини инобатга олганда, бунинг ажабланарли жойи йўқ. Ажаблантириши мумкин бўлган томони эса Чагаевнинг Россия байроғи остида рингга чиқиб келганидир. Аммо бунинг ўзига яраша сабаблари бор. Чагаев бу ҳақда батафсил тўхталиб ўтмаган ва биз ҳам ўша сабаб ҳақида тўлиқ маълумотга эга бўлмасак-да, боксчининг бу чиқиши ўз-ўзидан эмаслигини биламиз. Шахсан мен Русланнинг Ўзбекистонга қасдма-қасдликда Россия байроғи остида чиқиб келганига ишонмайман. Бу унинг танлови ва мен уни хурмат қиламан. У шунчаки Россия байроғига қарши бора олмайдиган аҳволда қолган бўлиши ҳақиқатга кўпроқ яқин.

Руслан Чагаев ҳақидаги гаплар пайдо бўла бошлаганидан кейин у америкалик Майк Шеппард (22 март, 2013 йил) ҳамда сербиялик Йово Пудар (5 октябрь, 2013)га қарши жанглар ўтказди. Шу йилнинг 6 июль санасидаги жанггача у Ўзбекистон байроғи остида рингга чиқиб келди. Мен билганим, Шеппард ҳамда Пударга қарши жанг тафсилотлари Ўзбекистон телевилениеси ва радиоларида ёритилгани йўқ. Мана шунинг ўзиёқ, Руслан Чагаев ва унинг фаолиятини Ўзбекистонда чеклаш қудратига эга бўлган қандайдир шахс ёки ташкилот ўртасидан қора мушук ўтгани учун исботдир. Боксчи эса ўз интервьюларида ўзбекистонлик эканига урғу беришда давом этарди.

Руслан Чагаев пуэрто-рикалик Фрес Окендога қарши жангни Россия байроғи остида ўтказганидан кейин айрим ўзбекистонликлар уни сотқинга чиқаришди. Шу ўринда ватан ва ҳокимият тушунчалари бир-биридан тубдан фарқ қилишини айтиб ўтмоқчи эдим. Руслан Чагаев ватанини сотгани ёки юз ўгиргани йўқ. Шунчаки унга маълум чекловларни қўйган томонда туришни истамади. Унинг бу қарорини хурмат қилишга мажбурмиз. Жанглари учун тайёргарликни асосан Европада олиб борадиган ва ўша мактаб меҳнати эвазига шуҳрат қозонган йигит унга тўсиқ бўлмаган бир вақтда ўзига қадрдон байроқ ҳақида унутган эмасди. Унинг ўзбекистонлик мухлиси сифатида мен навбатдаги ғалабасидан хурсанд бўлдим ва Россия байроғи остида жангга чиққанига ачиндим. Бу ачиниш ҳисси ҳам Чагаевга, ҳам уни бой берган томонга. Чагаев ҳар қандай вазиятда ҳам Ўзбекистон учун содиқ қолиши мумкин эди ва чин дилдан истаса бу унинг қўлидан келарди. Шунингдек унда танлов ҳуқуқи бор эди ва танлов уни ватан хоинига чиқариш учун асос бўла олмайди.

Шу ўринда сўнгги тўрт олимпиаданинг 3тасини олтин ва дастлабкисини кумуш медал билан якунлаган Артур Таймазов номини ҳам тилга олиб ўтмоқчиман. Украинада таваллуд топган бу йигит Россия кураш мактаби тарбияланувчиси бўлсада, 2000 йилдан буён Ўзбекистон байроғи остида жанг қилиб келди ва унинг муваффақиятлари халқаро майдонда мамлакатимиз учун катта шуҳрат келтирди. Агар Таймазовга украинлар сотқин, руслар эса кўрнамак тамғасини қўймасликлари учун курашчи ҳеч нимани ўзгартирмаганида, балки у бу қадар катта муваффақиятга эриша олмасди. Унинг ютуқлари эса миллионлаб ўзбекистонликларда фахр ҳиссини уйғотди. Таймазов учун қарсак чалиб турган қўллар, бугун Чагаевни сотқинга чиқараётган бўлса, бу қўл эгаларини тушунишга менинг ақлим ожизлик қилади. Чунки бу икки спортчи танловида мен катта фарқ кўрганим йўқ. Шунчаки танловга асос бўлиб хизмат қилган сабаблар турлича холос.

Энди эса Сочи олимпиадасида Россия терма жамоасига 3та олтин ва 1та бронза тақдим этган, асли кореялик Виктор Анни олайлик. У Россия фуқаролигини қабул қилгунига қадар Жанубий Корея делегацияси учун ҳам олимпиада ўйинларида 3та олтин ва 1та бронза тақдим этганди. Жаҳон чемпионатларида эса 19та олтин, 8та кумуш ва 4та бронзага эга чиққан. Аммо корейслар унинг жиддий жароҳати учун қайғуришмади. Натижада Ан Россия кўмагида унинг мадади, кейин эса фуқаролигини олишга қарор қилди. Шунинг эвазига корейслар Анни сотқинга чиқаришлари адолатдан бўлмасди. Жилла қурса унинг Жанубий Корея учун қилган меҳнатларини қадрламоқ керак чамамда.

Бразилиянинг муваффақиятсизлиги тасодиф эмас

Бразилиянинг немислардан қабул қилиб олган 7та голини тасодиф деб қабул қилиш мумкин эди, агар кейинги учрашувда Голландия 3та жавобсиз тўп киритмаганида. Ахир бу Бразилиянинг бугунги кундаги ҳақиқий аҳволи эмасми?

Камерунга қарши ўйинни инобатга олмаганда Сколари йигитлари кучли тарафлари билан хайрон қолдира олишмади. Аммо Камерун билан ким хоҳлаган ишини қилмади?

Хорватия билан ўйинда ҳакамнинг қарори учрашув темпига таъсир кўрсатди. Мексика ҳамда Чилига қарши учрашувларда босими Бразилияникидан анча кам бўлган рақиблар мазмунлироқ футбол кўрсата олишди. Ҳа, бу икки терманинг жамоавий кучи Бразилияникидан кўпроқлиги кўриниб турганди. Давомида мухлислар олқишига сазовор бўлган Колумбиянинг мағлуб этилиши. Тамом. Бразилиянинг ўз майдонларида 7та ўйин ўйнаши таъминланганди. Мен ҳакамлар тўлиқ мазкур мамлакат учун ишлашди дейиш фикридан йироқман. Шунчаки мундиалда ярим финалга етиб келишга нисбатан ҳақлироқ бўлган жамоалар борлигини биз кўрдик.

Сколарининг мушкули қолган мураббийларникидан анча қийин эди. Масалан иштирокчи мамлакатлар саралаш турнирлари ва уларга бўлган тайёргарлик орқали жаҳон чемпионатига қадар етиб келишди. Бразилия эса ўзи учун катта мактаб вазифасини ўтаб бериши керак бўлган саралашдан четда қолган. Масалан Аргентина терма жамоасининг ўйини ҳам мақташга арзигулик эмас. Месси билан бошқа, Мессисиз бошқа жамоага айланиб қоладиган Аргентина саралаш турнирида етарлича тажриба тўплади. Бразилия эса бу вақтда ўртоқлик ўйинлари билан чекланиб турди.

Пентакампионларнинг нурсиз иштирокларига сабаб сифатида шунингдек Сколарининг қарорларини ҳам кўрсатиш мумкин. Россия чемпионатида тўп сураётган юлдузлар-у, асосий таркибда имкониятларни кўкка совуриш билан банд бўлган футболчилари билан Бразилия жаҳон чемпиони бўлишига ишониш қийин эди. Масалан Германия “Бавария”, Испания “Барселона”, Англия “Ливерпуль”, Италия терма жамоаси “Ювентус” ўйини асосида ҳаракат қилишга уринган бўлишса, Сколарида бундай танлов ҳам, имконият ҳам йўқ эди. Европанинг турли бурчакларига сочилиб кетган футболчилардан 1та яхлит жамоа ташкил қилиш учун мураббийга КОНМЕБОЛ саралаш турнири айни муддао бўлиши мумкинлиги ҳақида айтиб ўтилди, лекин мезбонлик мақоми Бразилияга бундай имконият бермади.

Қолаверса Сколари терма жамоага муносиб футболчиларни саралаб олиш ва улар ичидан энг керакли ўн битталикни танлашда ҳам хатоларга йўл қўйди. 2002 йилги жаҳон чемпионатида у жароҳатларини тузатиш билан банд бўлган Роналдога имкон бериб, адашмаганди. Айнан Роналдонинг голлари Бразилияга жаҳон чемпиони бўлишда ёрдам берди. Ва айтишни истардимки, Бразилия терма жамоасининг бешинчи чемпионлигида таркибдаги юлдуз футболчилар муҳим ўрин тутишди. Тан олиш керак, уларнинг роли мураббийникидан кўпроқ эди. Бразилия финалга қадар Туркия, Хитой, Коста-Рика, Бельгия, Англия каби мамлакатлар билан дуч келганди. Ўша вақтда Бразилия уларнинг умумий терма жамоасидан ҳам бир бош устун бўлганини инкор этиш қийин.

Ваҳоланки 2002 йилда Роналдони таркибга жалб қилган Сколари “Васко де Гама”, “Флуминенсе” каби жамоаларда тинимсиз голлар ураётган Ромариога имконият бермаганди. Бу сафар у жаҳон чемпионатида иштирок этиш илинжида Европадан воз кечиб, Бразилияга қайтиб келган Роналдиньо, омадсиз мавсумни ўтказган Кака каби футболчилар билан ўйнамасликка қарор қилди. Мен шу футболчилар Бразилияга навбатдаги чемпионликни тақдим этишарди демоқчи эмасман. Аммо улар билан Бразилия терма жамоасининг умумий руҳияти балки мутлақо бошқача бўларди. Ҳозир бу икки футболчининг мухлислари Сколарига тинмай ташаккур изҳор қилишмоқдаким, улар бундайин шармандали натижага муносиб эмаслар.

Ва ниҳоят мезбонлик босими ҳақида. Бразилиялик мухлислар иккинчи бўлишни-да хазм қила олмайдиганлар қаторига киришади. Уларга ғалабадан бошқаси керак эмас, боз устига жаҳон чемпионати Бразилиянинг ўзида ўтаётган бўлса. Терма жамоа футболчилари Конфедерациялар Кубогидаги эйфория билан қолиб кетишганди. Шу тариқа Бразилия у қадар шарт бўлмаган ғалабаси билан қолди. Чунки Конфедерациялар Кубогида Германия, Голландия каби рақиблар йўқ эди.

Бразилиянинг муваффақиятсизлиги тасодиф эмас.