Эркакча футбол ҳақида

Араб футболи мавзуси анча эскирди, ўртоқлар. Уни чайнаб ётган бир пайтимизда Қатар, БАА каби футболга қарашларини замонавийлаштириб бораётган мамлакатлар секин-аста бу каби иллатлардан чекинишмоқда. Улар хатто футбол инфротузилмаси ва структураси борасида биздан ўзиб кетишди.

Бу холат менга Болливуд устидан кулганимиз сайин ҳинд киноси Ўзбеккинони ҳам савия, ҳам молия бобида ортда қолдириб кетганини эслатади.

Араб футболчиларининг ўйинни сунъий чўзишлари ҳаддан ташқари умумий мавзу бўлиб кўринади. Чунки ўша араблар орасида ҳам бу ишдан ийманадиган футболчилар борлигига ишонаман ва албатта ўзбек футболчилари ҳам бундан мустасно эмаслигини тан оламан. Чилилик Хосе Луис Вильянеэванинг бир гапи ёдимдан чиқмайди: “Ўзбекистонлик футболчилар хаддан ташқари нозик бўлиб кўринди. Улар сал нарсага ҳам ерга ётиб олишади. Бизда футбол дегани бундай ўйналмайди”.

Ортиқча оҳ-воҳ билан ўйин вақтини чўзиш динга бориб тақалмайди. Футбол шунчаки джентльменлар ўйини бўлиш керак. Англия футболини ҳуш кўрувчи кишилар нима демоқчи бўлганимни яхши тушуниб туришибди. Кези келганда ўша Пепе-ю, Бескетс, Марсело ва Маскерано кабилар намойиш қилаётган футболни ҳам алоҳида мавзу сифатида ўрганиш мумкин. Уларнинг ўйиндан ташқари холатлардаги ҳаракатларини дин ўрганмайди. Ва албатта бу футболчиларнинг қатор қилмишларидан кейин улар тўп сураётган жамоа мухлислари ҳам кўп холларда тилларини тишлаб қолишади. Ўша Диего Симеоне ва Матерацци каби футболчиларнинг провакациясини бутун дунё билиб бўлди. Ва шулар борлиги учун ҳам миллионлар ўйини иҳлосмандлари Стивен Джеррард, Пирло, Тотти, Лэмпард ва улар қаторида бўлган футболчиларни ўзгача хурмат қилишади. Сабаби бу номлар провакация эмас футбол ҳақида ўйлашади, мағлуб чоғларини тан ола билишади ва арзимаган иш учун номларини булғашмайди.

Афсуски, ўйин вақтини эркакларга хос бўлмаган тарзда чўзувчи футболчилар бор қитъамизда. Улар орасида ўзбекистонлик футболчилар ҳам салмоқли ўрин тутишади. Фақат араб жамоаларига қарши ўйиндагина бу ишга қўл уришлари билан бизнинг футболчилар ўзларини оқлашолмайди. Эркак ҳамма жойда шундайлигича қолиши керак. Динимиз эркак кишининг бадани нозик жинс вакиллариники каби майин бўлиб қолмаслиги учун ипак матолардан фойдаланишдан тийинлишни маслахат берганидек, ҳатти-ҳаракатларимиз ҳам шундан андоза олиши керак. Зеро аёллар футболида ҳам бу каби пасткашликлар эркаклар футболиникидан камроқ эканини ҳамма кўриб турибди.

Ўтган йилнинг сентябрь ойида Ўзбекистон ўсмирлар терма жамоаси Осиё чемпионати саралаш босқичини Тошкентда ўтказди. Тимур Олимхўжаев мураббийлик қилган футболчиларимиз Яман ва Фаластин термаларига қарши кураш олиб боришди. Учрашувлар вақтида араб ҳамкасбларимиз олдида қандай мулзам бўлганимни сўз билан таърифлаб бера олмайман. Куч бобида рақибларимиз биздан анча ортда эканликлари маълум бўлсада, катта футболга эндигина кириб келаётган ўсмирларимиз ўйин вақтини шу қадар безбетларча чўзишардики, ундан кўра Осиё чемпионатидан четда қолганимиз минг марта афзал эди. Афсуски, ёш авлодни мана шундай футбол руҳида тарбия қилаётганлар ҳам бор. Демак, айрим араб футболчиларидаги бу иллатни мавзу қилиб, уни дин масаласига тақаш шарт эмас. Боиси тақаш  провакациядан бошқа нарса эмас. Ҳамкасбларимизнинг бу борадаги саволлари юқорида тилга олинган футболчиларнинг майдондаги провакациялари кабидир. Савол провакациядан фарқли ўлароқ жавоб сифатида ахборот ва маълумот талаб этади. Араб мураббийи “ҳа, биз жуҳудларга қарши тўп сурдик” ёки “менинг футболчиларим мусулмон эмас” деган ахборот беришини ақлга сиғдириб бўлмайди, шундай эмасми?

Биз аллақачон араб жамоаларига қарши ўйнаш иммунитетига эга бўлишимиз керак эди. Масалан ҳисобда ортда бораётган араб жамоаси ҳеч қачон ўйин вақтини чўзган эмас. Мадомики шундай экан, 20та имкониятдан 1та гол урадиган ва 1та ҳужумни эплаб қайтара олмайдиган легионер футболчилар нима қилиб юргани-ю, нега уларнинг ойлик-маошлари улардан кам бўлмаган ўзбек футболчилариникидан юқори эканлиги борасидаги саволларни бериш мумкин. Бизнинг жамоалар мағлуб бўлганида айбни рақиб жамоадан излаш ва унга таъма қилиш ҳар холда яхши иш эмас.            

Совуқ душ

Бир танишимнинг омонатини бериш учун бугун футбол федерациясига бордим. Шошилаётганим важидан ичкаридаги яқинлар олдига ҳам кирмай, омонатни қоравулда қолдирдим. Унга нималарнидир тушунтираётган қария “Ҳозир қаерга кетяпсиз, мени катта йўлга ташлаб кетинг”, деб қолди.

Бадбўй ис анқиётган бу кишига раҳмим келди. Федерацияда ишлаётганимда Мираброр Усмонов билан кўришиш учун кунда одам келар, ҳар бири ўз дардини айтиб, федерация президентининг моддий ёрдамидан умид қиларди. Яқин орада баданига сув тегмаган бу кекса ёш киши ҳам қийинчиликда кун кечириши кўриниб турибди. Фарзандлари эътиборида эмаслигини пайқаш қийин эмасди. Ҳассага таяниб олган, кўзи эса чамамда яхши кўрмайди. Шу аснода бадбўй ҳидга юзимни тириштирмай чидардим, ахир унга осон эмас, нима ҳам қилсин? Инсонга савоб ҳам керак.

- Мен “Қора-қашиш”га боришим керак!

Мен эса шошилаётгандим, лекин бу инсонни шунчаки кўчада ҳам қолдира олмайман. Машинагача қоравул кузатиб қўйганидан кейин, у менга омонат эди. Унга шошилаётганимни, агар ҳафа бўлмаса бошқа машинага чиқариб юборишимни айтдим. Розилик берди.

- Мен билан тўп тепганларнинг ҳаммаси ўлиб кетди. 1та мен қолдим! Равшан Муқимовни танийсан-а?, “Локомотив”да ишлаган. Шунга ишониш керак ҳаммасини. У боплайди! Абрамовни олиб ташлаш керак! Йўқотиш керак! У Ўзбекистонда футбол ўйнамаган! Тўлаганни тополмадим мана ҳозир...

У негадир тез гапирарди. Юриши анча секин бўлсада, гапириши жонли эди. Машинани кўрмагандек бўлиб қоравул эшик очиб берганида унга ўтирган бу киши, эшикни очиб бергунимча машинадан тушиб бўлганди.

Мен тўхтатган биринчи такси нархини ҳам келишди-ю, “ўтиринг, дода” дейишим билан кўздан ғойиб бўлди. Иккинчи машина эса ҳаммасига рози бўлди. Ўзимдан бироз каттароқ йигит “пулингиз кўп, розимисиз ишқилиб?” деб сўрашни ҳам унутмади.

- Отангга раҳмат!

- Соғ болинг, дода! Ахбор акани танийсизми?

- Ахбор мени уйимда дарс қиларди! Футболнинг “ф” ҳарфини тушунмайди. Уни ҳам йўқотиш керак! Агар ҳаммаси менга қолганида...

Ҳеч қачон кимнинг набираси эканимни биринчи бўлиб айтмагандим. Айтган куним афсусландим. Унинг раҳмати аслида кимга эканлигини футбол кишиларини танийдиган отахонга айтмоқчи бўлгандим. Қолган гаплари қулоғимга кирмади, машина юриб кетди.

Кейинроқ “мен ўша Ахборнинг набирасиман” дея олмаганимни эсладим, холос.     

Оғайничалиш

Унинг учун мен шунчаки оғайничалишман. Зўр-а?

Билишимча у онамдан 2та ўғил сўраган. Бутун умр фақатгина уники бўлиб яшаган онам эса 3та ўғилни дунёга келтирди. Орасида фақат мен оғайничалишман.

Ҳозиргача отамдан фарқ қилишга ҳаракат қилиб, кўп томондан унга ўхшашимдан фахрланаман. Парадокс. Унинг ким учун қандай экани мени кам қизиқтиради. У мен учун ҳамма нарса ва шундай бўлиб қолади.

“Ҳарактери оғир бу инсон билан ишлаш осон эмас” дея ўзимга кўп марта айтишган. Индамайман, ҳафа бўлмайман, уялмайман. Муҳими у шу томонлама қолганлардан ажралиб туради. Принципларини қаттиқ ҳимоя қилиши-ю, онасидан ўзгага бош эгмаслиги керак бўлса ўзига мафтун этади. У шундай туғилган ва ўзгармайди. Точка!

Ахир одамлар унинг кўнгли бўш томонларини билишмайди. Суюкли жиянини ёр-ёр билан олиб кетишаётганда худди қиз узатгандек кўз ёшларини ҳаммадан беркитганини-ю, қувончини яширолмаган вақтлари кула туриб юзларини ишқаб қўйишини кўришмаган.

Мен эса оғайничалишман. Унинг қувонч-у дардини ҳис қилишга маҳкум этилганман. У бўлмаганида хаёлларим етиб боролмайдиган қайси бир бўшлиқда эдим ақлим етмайди. Менининг яралашим учун миллион одам ичидан айнан у сабабчи қилинган, шукр.

Ҳаммасини эслаб қолганман. Биринчи марта сақич очиб берганини, 3 ёшга тўлган куним ўзимдан катта машина совға қилганини, биринчи марта футболга олиб тушганини, шўҳликларим учун юзларимга тушган тарсаки-ю, муваффақиятларимдан хурсанд бўлиб бағрига босишини ҳам.

Яна тўрт кундан кейин у 50 ёшга тўлади. Сочида қора деярли қолмаган. Оғайничалишни одам қиламан деб ўзини нималарга урмаган... 

Вақти келиб унинг дашномларинида соғинишимни биламан. Ҳар тонг ишида қолдираётганда қўлидаги сумкаси билан секин юриб кетиши-ю, айни пайтда ичидан нималар ўтаётганини ҳис қила оламан. Шу он унинг барча дардини суғуриб оладиган машина бўлиб, сочларига қораликни қайтаришни жуда хоҳлардим. Оғайничалиш эса шошиб кетаяпти... Жудаям...