Телевидение ривожланмагунига қадар Ўзбекистонда футбол ривожланмайди.
“Спорт” телеканали олий лига иштирокидаги ўйинларни тўғридан-тўғри транслация қилиши мумкин. Фақатгина танлов асосида. 1та турдаги барча учрашувни жонли намойиш қилишнинг имконияти йўқ, жуда истасак ҳам. Бунинг учун КТС (кўчма телевизион станция) етишмайди.
Бизнинг шароитда мен 5та КТС ҳақида биламан. Шуларнинг 3таси МТРКга тегишли бўлса, яна 2таси “Насаф” ва “Бунёдкор” футбол клублари сабаб Ўзбекистонга олиб кирилган. Агар “Спорт” канали уларнинг барчасидан максимум даражада фойдалана олса ҳам, 1та турнинг 5та учрашувини трансляция қилиши мумкин.
Лекин “Спорт” уларнинг ҳаммасидан фойдаланиш ҳуқуқига эга эмас. Ҳеч бўлмаганда МТРКга тегишли бўлган КТСларнинг ўзи ҳам айни бир вақтда 1та каналга насиб қилиши қийин масала. Боиси МТРК фақатгина “Спорт”дан ташкил топган эмас. Унинг зиммасида яна 11та телеканал бор. Телемарказ эса буюртмага кўра иш кўради. Телемарказ учун “Пахтакор” ёки “Бунёдкор”нинг муҳим ўйини мутлақо аҳамият касб этмайди. У берилган КТС учун жавоб беради ва буюртмачидан пулни қабул қилиб олади.
“Спорт” эса 3та КТСнинг барчасини бир вақтда олиши учун биринчи навбатда ўз буюртмаси қолган буюртмаларга қараганда долзарброқ эканлигини исботлаб бериши керак бўлади. Агар КТСлар қандайдир жиддийроқ тадбирга жалб қилинган бўлса, олий лига ўйинлари ҳеч қачон асосий план бўла олмайди. Иккинчи томондан эса канал ҳар бир баюртмаси учун пул топиб бериши керак бўлади. 1та КТСнинг телевидение ҳудудидан чиқиб, маълум трансляцияни амалга ошириб, яна ортга қайтиб келиши яхшигина суммани ташкил этади. Агар бунда масофа катталашса (пойтахтдан четга чиқилса) нарх ҳам ўз-ўзидан кўпаяверади.
Олий лига учрашувлари трансляцияси учун бақувват ҳомийларни топиш қийин масала. Агар гап жаҳон ёки Европа чемпионати, ҳеч бўлмаганда Осиё Кубоги ўйинлари ҳақида кетаётган бўлса реклама берувчилар ўз-ўзидан пайдо бўлиши табиий. Аммо ПФЛнинг ўзи бир неча йиллардан буён Олий лига учун бош ҳомий топа олмаётган бир вақтда, унинг трансляцияси учун телевидение бақувват кимнидир топиши жуда иложсиз бўлмасада, ҳар холда қийин иш. Олайлик, олий лиганинг бир ойда 4та тури бор. Канал МТРКга тегишли бўлган КТСлардан максимум фойдаланиб, 12та учрашувни трансляция қилса, ўзига ажратилган суммадан кескин чиқиб кетади. Яъни, 12та футбол учрашуви учун бир ойлик бюджетининг каттагина қисмини йўқотиб қўяди.
Яна бир томони борки, наврўз, мустақиллик каби байрамлар вақтига ёки бўлмаса баркамол авлод, универсиада каби мусобақалар пайтига олий лига ўйинлари тўғри келиб қолса, КТСга пул топилган пайтда ҳам трансляцияни амалга ошириш иложсиз бўлиб қолади. Хавфсизлик масаласида КТСлар бир неча кун аввал бу объектларга жўнаб кетса, долзарблилик бобида олий лига ўйинларидан устунлик қилади.
Халқаро футбол мусобақалари эса бундан мустасно. Масалан МТРК Осиё чемпионлар лигаси доирасидаги клубларимизнинг сафар учрашувларини тўғридан-тўғри трансляция қилиб келади. Бунинг эвазига шу клубларнинг Тошкентда ўтадиган учрашувларини WSG (World sport group)га ўз техникаси билан узатиб беради. Халқаро даражадаги бу келишувга иложи борича қатъий амал қилинади. Осиё Кубоги ва жаҳон чемпионати саралаш учрашувлари трансляция ҳуқуқини ОФК ҳамда ФИФА федерацияларнинг ўзига тақдим этади (ЖЧ сўнгги саралаш босқичи бундан мустасно).
Агар КТСлар етарли бўлса ва уларни ишлатиш учун маблағ топилса, республиканинг исталган нуқтасидан туриб трансляцияни амалга ошириш мумкин. Оптик толали кабель вилоятлардаги барча телевидениеларга тортиб чиқилган. Универсиада, баркамол авлод каби мусобақаларнинг, “Шарқ тароналари” каби фестивалларнинг тўғридан-тўғри кўрсатилгани мазкур фикрга исбот бўла олади. Бироқ айни пайтдаги мавжуд техника билан Олий лига ўйинларининг ҳаммасини трансляция қилишнинг иложи йўқ.
Вазиятдан келиб чиққан холда вилоятлардаги бир қатор ўйинларни ҳеч бўлмаганда 2та камера билан суратга тушириш мумкин. Бунда тўғридан-тўғри эфир имконияти йўқолади. Такрорий лавҳалар бойлиги ҳам кучини йўқотади. КТСлар банд бўлган вақтда Тошкентдаги бир қатор учрашувлар 2та камера билан тасвирга туширилган. Кейин улар телемарказда монтаж қилиниб, эфирга узатилган. Вилоятларда ҳам бу ишни амалга ошириш учун камералар сони кўпроқ бўлиши ва албатта футбол долзарб мавзуга айланиши керак бўлади. Айрим вилоят телевидениелари раҳбарлари баъзи пайтлар фақатгина лавҳа учун 1 дона камерани стадионга юборишни пайсалга солишади.
Хуллас футбол ривожланиши учун телевидение ривожланиши керак. Телевидение уни трансляция қилиши учун футбол ривожланиши керак. Агар олий лигага бўлган қизиқиш ҳеч бўлмаганда Англия чемпионатига бўлган қизиқиш каби бўлганида эди, балки МТРК футбол трансляциялари масаласига жиддийроқ эътибор қаратган бўларди.
“Спорт” телеканали олий лига иштирокидаги ўйинларни тўғридан-тўғри транслация қилиши мумкин. Фақатгина танлов асосида. 1та турдаги барча учрашувни жонли намойиш қилишнинг имконияти йўқ, жуда истасак ҳам. Бунинг учун КТС (кўчма телевизион станция) етишмайди.
Бизнинг шароитда мен 5та КТС ҳақида биламан. Шуларнинг 3таси МТРКга тегишли бўлса, яна 2таси “Насаф” ва “Бунёдкор” футбол клублари сабаб Ўзбекистонга олиб кирилган. Агар “Спорт” канали уларнинг барчасидан максимум даражада фойдалана олса ҳам, 1та турнинг 5та учрашувини трансляция қилиши мумкин.
Лекин “Спорт” уларнинг ҳаммасидан фойдаланиш ҳуқуқига эга эмас. Ҳеч бўлмаганда МТРКга тегишли бўлган КТСларнинг ўзи ҳам айни бир вақтда 1та каналга насиб қилиши қийин масала. Боиси МТРК фақатгина “Спорт”дан ташкил топган эмас. Унинг зиммасида яна 11та телеканал бор. Телемарказ эса буюртмага кўра иш кўради. Телемарказ учун “Пахтакор” ёки “Бунёдкор”нинг муҳим ўйини мутлақо аҳамият касб этмайди. У берилган КТС учун жавоб беради ва буюртмачидан пулни қабул қилиб олади.
“Спорт” эса 3та КТСнинг барчасини бир вақтда олиши учун биринчи навбатда ўз буюртмаси қолган буюртмаларга қараганда долзарброқ эканлигини исботлаб бериши керак бўлади. Агар КТСлар қандайдир жиддийроқ тадбирга жалб қилинган бўлса, олий лига ўйинлари ҳеч қачон асосий план бўла олмайди. Иккинчи томондан эса канал ҳар бир баюртмаси учун пул топиб бериши керак бўлади. 1та КТСнинг телевидение ҳудудидан чиқиб, маълум трансляцияни амалга ошириб, яна ортга қайтиб келиши яхшигина суммани ташкил этади. Агар бунда масофа катталашса (пойтахтдан четга чиқилса) нарх ҳам ўз-ўзидан кўпаяверади.
Олий лига учрашувлари трансляцияси учун бақувват ҳомийларни топиш қийин масала. Агар гап жаҳон ёки Европа чемпионати, ҳеч бўлмаганда Осиё Кубоги ўйинлари ҳақида кетаётган бўлса реклама берувчилар ўз-ўзидан пайдо бўлиши табиий. Аммо ПФЛнинг ўзи бир неча йиллардан буён Олий лига учун бош ҳомий топа олмаётган бир вақтда, унинг трансляцияси учун телевидение бақувват кимнидир топиши жуда иложсиз бўлмасада, ҳар холда қийин иш. Олайлик, олий лиганинг бир ойда 4та тури бор. Канал МТРКга тегишли бўлган КТСлардан максимум фойдаланиб, 12та учрашувни трансляция қилса, ўзига ажратилган суммадан кескин чиқиб кетади. Яъни, 12та футбол учрашуви учун бир ойлик бюджетининг каттагина қисмини йўқотиб қўяди.
Яна бир томони борки, наврўз, мустақиллик каби байрамлар вақтига ёки бўлмаса баркамол авлод, универсиада каби мусобақалар пайтига олий лига ўйинлари тўғри келиб қолса, КТСга пул топилган пайтда ҳам трансляцияни амалга ошириш иложсиз бўлиб қолади. Хавфсизлик масаласида КТСлар бир неча кун аввал бу объектларга жўнаб кетса, долзарблилик бобида олий лига ўйинларидан устунлик қилади.
Халқаро футбол мусобақалари эса бундан мустасно. Масалан МТРК Осиё чемпионлар лигаси доирасидаги клубларимизнинг сафар учрашувларини тўғридан-тўғри трансляция қилиб келади. Бунинг эвазига шу клубларнинг Тошкентда ўтадиган учрашувларини WSG (World sport group)га ўз техникаси билан узатиб беради. Халқаро даражадаги бу келишувга иложи борича қатъий амал қилинади. Осиё Кубоги ва жаҳон чемпионати саралаш учрашувлари трансляция ҳуқуқини ОФК ҳамда ФИФА федерацияларнинг ўзига тақдим этади (ЖЧ сўнгги саралаш босқичи бундан мустасно).
Агар КТСлар етарли бўлса ва уларни ишлатиш учун маблағ топилса, республиканинг исталган нуқтасидан туриб трансляцияни амалга ошириш мумкин. Оптик толали кабель вилоятлардаги барча телевидениеларга тортиб чиқилган. Универсиада, баркамол авлод каби мусобақаларнинг, “Шарқ тароналари” каби фестивалларнинг тўғридан-тўғри кўрсатилгани мазкур фикрга исбот бўла олади. Бироқ айни пайтдаги мавжуд техника билан Олий лига ўйинларининг ҳаммасини трансляция қилишнинг иложи йўқ.
Вазиятдан келиб чиққан холда вилоятлардаги бир қатор ўйинларни ҳеч бўлмаганда 2та камера билан суратга тушириш мумкин. Бунда тўғридан-тўғри эфир имконияти йўқолади. Такрорий лавҳалар бойлиги ҳам кучини йўқотади. КТСлар банд бўлган вақтда Тошкентдаги бир қатор учрашувлар 2та камера билан тасвирга туширилган. Кейин улар телемарказда монтаж қилиниб, эфирга узатилган. Вилоятларда ҳам бу ишни амалга ошириш учун камералар сони кўпроқ бўлиши ва албатта футбол долзарб мавзуга айланиши керак бўлади. Айрим вилоят телевидениелари раҳбарлари баъзи пайтлар фақатгина лавҳа учун 1 дона камерани стадионга юборишни пайсалга солишади.
Хуллас футбол ривожланиши учун телевидение ривожланиши керак. Телевидение уни трансляция қилиши учун футбол ривожланиши керак. Агар олий лигага бўлган қизиқиш ҳеч бўлмаганда Англия чемпионатига бўлган қизиқиш каби бўлганида эди, балки МТРК футбол трансляциялари масаласига жиддийроқ эътибор қаратган бўларди.
Bunyodkor va Nasaf o'z KTS ga ega ekan,Ular o'z KTS larini mustaqil boshqara oladilarmi ? (Yani ularni Translyatsiyasida muomo bo'lmaydimi yoki... ?)
ОтветитьУдалитьHozircha ular o'z KTSlaridan foydalana olishmayapti. KTSlar ularning o'zida qoladimi yoki yo'q, bu ham aniq emas
УдалитьФойдалана олишмаса, унда КТС нега керак?
ОтветитьУдалить