Ҳамма ўқиши шарт эмас-2

Мен яқинда “Стадион” сайти админларидан ундаги блогимни ўчириб ташлашни илтимос қилдим. Боиси улардан айримлари бир неча бор ғирром ўйин қилишди. Мен бу ҳақда хали батафсил тўхталиб ўтаман. Ва албатта Қосимовга қарши бошланган кампания борасидаги фикрларим билан ҳам ўртоқлашаман. Твиттер микроблогида ёзилган фикрларга қарши раддияни сайтга олиб чиққан, қўшимчасига журналистика принципларига терс ўлароқ менинг фикрларимдан иқтибос келтирмаган сайт админлари борасида ўз фикрим бор.

Қуйида муаммонинг куртак ёзишига сабаб бўлган воқеалардан бирига тўхталиб ўтишни лозим топдим. Кўпчиликка сир эмаски, “Футбол шарҳи” кўрсатувининг 8 июль кунги сонида мен “Бунёдкор” – “Локомотив” клублари иштирокидаги ўйиннинг қисқача шарҳига муаллифлик қилдим. Уни қуйидагиҳавола ёрдамида кўриш имконига эгасиз.

Айтишим керакки, лавҳа ҳеч қандай “закас” эвазига тайёрланмаган. Шундай фикрдаги кишилар бўлса, буни исботлаб беришларига тўғри келади. Олий лига биринчи давраси сўнгги туридаги ўйинни қайта-қайта кўриб чиққанимдан кейин шарҳ матнини телевидениенинг ўзида ёзиб тугатганимга гувоҳ ҳамкасбларим бор. Ва умид қиламанки, улар масалага ойдинлик киритиш учун айни ҳақиқатни айтишдан ийманишмайди. Гувоҳликда мен томон бўлишлари шарт эмас, борини айтишса бўлгани. Шунингдек, такрорий лавхалар орқали аниқ хулоса чиқариб олмаганимда, мен ҳакамлик масаласига тил текказишдан ўзимни тийган бўлардим. Ишонч пайдо бўлиши учун кадрларнинг бор экани етарли эди.

10 июль куни ЎФФ матбуот хизмати бўлими бошлиғи Санжар Ризаев “Футбол шарҳи” кўрсатувидаги менинг лавхамга твиттер аккаунти орқали ўз фикрини билдирди. Фикр раддий кўринишида бўлгани учун “Стадион” сайти буни хабар тариқасида чоп этди ва менинг бунга қаршилигим йўқ. Қолаверса, ЎФФ матбуот котиби сифатида Санжар Ризаев раддия билан чиқишга тўла ҳақли. Интернет сайтлари эса расмий кишининг сўзларидан иқтибос тариқасида хабар тайёрлашларида ҳам ҳеч қандай ғайриоддий ҳаракат кўрмадим. Бунга қадар твиттердаги аккаунтим орқали сайт ижодкорларининг айрим ҳаракатларини танқид қилиб келаётганим важидан менга қарши раддияни улар жон деб оммага ошкор қилишлари табиий бир хол.

Бироқ эътиборга арзигулик масала шундаки, сайт ижодкорлари менинг Санжар Ризаевнинг ёзганларига жавобимни сайтга қўйишмади. Бунга уларнинг тўла ҳаққи бор. Зеро уларни нимани хоҳлашса шуни беришади. Аммо ўзини адолат тарафда деб кўрсатаётган кишиларнинг ахборот етказишдаги принциплари айрим манфаатлар эвазига қурилганини пайқаш учун бу биринчи баҳона эди.

Қуйида Санжар Ризаевнинг “Футбол шарҳи” кўрсатувидаги лавхага фикрлари билан танишиб олишингиз мумкин. Улар ЎФФ матбуот котибининг твиттер аккаунтидан кўчириб олинган:

·         “Ушбу ҳафтада “Спорт” телеканали орқали намойиш этилган “Футбол шарҳи” дастуридаги Тошкент дербиси шарҳи ҳақида бироздан сўнг гаплашамиз”

·         “Футбол шарҳи”даги Тошкент дербиси шарҳини кўролмаганлар бўлса телефонда ёзилган варианти бор: http://moby.to/kzrimv  Дискуссия учун муҳим”

·         “Буларнинг барчаси менинг фикрим. “Футбол шарҳи”даги Тошкент дербиси шарҳи холислик билан қилинган дейишимга қуйидагилар ҳалақит бераяпти”

·         “Шарҳ ПФЛни айблаш билан бошланади. “Эрматовни ўйинга тайинлагани ПФЛнинг айби” дейилади. Хато. Ҳакамларни ПФЛ эмас, ЎФФ белгилайди”

·         “Дерби ҳақидаги лавҳа Мурод Отажоновнинг ҳакамни айблаганлиги ҳақидаги фикр билан давом эттирилган, лекин бир савол очиқ қолган”

·         “Савол шуки, “Бунёдкор” бош мураббийи ким? Тўғри, Миржалол Қосимов. Унда Мурод Отажонов матбуот анжуманида нима қилаяпти?”

·         “Ваҳоланки, регламентнинг 4.23 бандига кўра, Олий лига клублари бош мураббийлари ўйиндан кейинги матбуот анжуманларида қатнашиши ШАРТ”

·         “ФИФА рефериси Равшан Эрматовнинг шахсиятига тегиши мумкин бўлган гаплар бор: “...руҳий аҳволини тиклаши керак эди”. Этикага тўғри келмайди”

·         “Равшан Эрматов ўйинга тайёр бўлмаса, бу ҳақда биринчи бўлиб ўзи ЎФФ Ҳакамлар ва инпекторлар департаментига хабар беради”

·         “Мураббий матбуот анжуманида ҳакамликка баҳо бермайди. Бу ҳақда савол бўлса матбуот котиби саволни жавобсиз қолдириб, кейингисига ўтиши керак”

·         “Мураббий ҳакамни танқид қилган ҳолатда, Осиёда масалан, комиссар бу ҳақда хабар беради. ОФК ҳисоботни ўрганиб чиқиб, мураббийни жазолайди”

·         “Масалан, Тошкентнинг “Бунёдкор” клуби мураббийи Мурод Отажонов ҳам шу иши учун ЎФФ тартиб-интизом қўмитаси қарорига кўра жаримага тортилди”

·         “ЎФФ Матбуот хизмати талабига кўра, бош мураббий матбуот анжуманида бесабаб қатнашмайдиган бўлса, 2014 йилдан бошлаб унга чора кўрилади”

·         “Шарҳга журналистик этика ва стандартлари нуқтаи назаридан қаралганда, унга объективлик, аниқлик ва ишончлилик етишмаяпти деб ўйлайман”

·         “Ҳа, дарвоқе. Эрматовга ўйиндан бир кун ўтиб интервью беришни, гап ПФЛ учрашуви ҳақида кетаяптими, Регламент таъқиқламайди. Бундай пункт йўқ”

10 июль куни ёзилган раддия шу куннинг ўзида “Стадион” сайтига қўйилди. Мен эса орадан икки кун ўтиб, 12 июль куни бунга жавоб бердим. Бироқ сайт ижодкорлари буни беэътибор қолдиришди. Вахоланки, масалага ойдинлик киритиш истагида бўлган журналист ҳар икки томон фикрини кўрсатишга мажбур. 12 июль кунги холатга кўра “Стадион” сайти ижодкорларидан Шуҳрат Шокиржонов ва Қаҳрамон Асланов менинг твиттер аккаунтимни кузатиб боришларини инобатга олсак, журналистик принципга амалга қилиш уларнинг қўлида эди.

Мен бежизга Олимхўжа Бўронов номини тилга олмадим. Кейин аниқлашимча, мазкур воқеалар рўй берган вақтда Бўронов Тошкентда бўлмаган. У хаттоки, Санжар Ризаевнинг айтганлари сайтда эълон қилинганидан ҳам бехабар бўлган. Бу биринчи навбатда Бўроновни вазиятдан четга олиб чиқса, иккинчи навбатда сайтда аниқ бошқарув тизими йўқ эканидан далолат беради. Яъни, сайт админлари якдил принцип асосида фаолият олиб боришмайди. Уларнинг айримлари эса кампания кўринишида фаолият кўрсатишади, бунга кейинроқ тўхталаман. “Биз кампаниябоз эмасмиз” деган раддияга эса тупурган жойим бор!

Энди эса мен твиттер аккаунтимда қайтарган жавобларни ўқишингиз мумкин. Олдиндан шуни айтишим керакки, 140та ҳарф билан фикрни баён қилиш имконини берадиган твиттер микроблогидаги фикрларим тушунарли бўлиши учун қисқартиришлари олиб ташланган.

  

·         “Қуйида ёзиладиган твитларнинг барчаси ЎФФ матбуот котиби, “Футбол шарҳи” мухлислари ва ўзбек футболига бефарқ бўлмаган кишилар учун”

·         “ЎФФ матбуот котиби С.Ризаев “Футбол шарҳи” кўрсатуви борасида ўз фикрлари билан ўртоқлашди. Бу инсон ҳақида фикримни икки кун олдин айтдим”

·         “СР: “Шарҳга журналистик этика ва стандартлари нуқтаи назаридан қаралганда, унга объективлик, аниқлик ва ишончлилик етишмаяпти деб ўйлайман”

·         “Бу шунчаки СРнинг фикри холос. Объективлик ҳақида гап кетганда унда на “Локомотив” ва на “Бунёдкор” танқид қилинмаган. Ҳакам қарорлари шарҳланган”

·         “Аниқлик борасида СР нима тушунади билмайман. Лекин унда аниқ такрорий лавҳалар бор. Лавҳа бор пайтда яна қандай аниқлик, тушунмадим...”

·         “Ишончлилик ҳақида гап кетганида ўзимга ишонганим учун бу шарҳни ёзишга жазм этдим”

·         “Ва шарҳ қолиб, М.Қосимов, М.Отажонов ҳақидаги фикрлар келтириб ўтилганидан билиш мумкинки, раддияга ишончлилик етишмаяпти”

·         “Чунки Отажонов, Қосимов ёки Эрматов ўзига жавоб беради. Мен эса ўз шарҳимга жавоб бераман. Қолгани ПФЛнинг муаммоси, менинг эмас”

·         “СР: “Эрматовнинг ўйинга тайинлангани ПФЛнинг айби” дейилади. Бу хато фикр. Сабаби, ҳакамларни ўйинларга ПФЛ эмас, ЎФФ тайинлайди”

·         “Бир жойда жойлашган ва илдизлари умумий бўлган 2та ташкилот номини адаштириш мани хатойим. Аммо буни ўзим учун майдалашиш дедим”

·         “Матбуот анжуманига мураббий кирадими ёки йўқ, унда сўкинадими ёки йўқ, менинг ишим эмас. Ва шарҳ матбуот анжумани хусусида ҳам эмас”

·         “Журналист учун мавзу жуда муҳим. Менга мавзу ва фактларнинг бор экани етарли”

·         “Боз устига жаримани Отажонов тўлайдими ёки Қосимов, бу ҳам менинг ишим эмас. Ва бу холат мени қизиқтирмайди”

·         “Мени қизиқтирадиган холат эса ПФЛнинг нега айнан “Бунёдкор” – “Локомотив” ўйинидан кейин тилга киргани. Унга қадар ПФЛ матбуот анжуманларини кузатмадими?”

·         “Маълумот ўрнида “Бунёдкор” – “Сўғдиёна”, “Динамо” – “Бухоро”, “Динамо” – “Шўртан”, “Сўғдиёна” – “Нефтчи”, “Навбаҳор” – “Бунёдкор” ўйинидан кейинги матбуот анжуманларини кўриб чиқишни тавсия қиламан”

·         “Зеро юқоридаги ўйинлардан кейин ҳам мураббийлар ҳакамлик борасида фикр билдиришган. Ва умуман мен бунга қарши эмасман”

·         “Агар ҳакам ўйинни яққол ўлдирган бўлса, мураббийнинг сўз эркинлиги ҳуқуқи бузилишига қўшилмайман”

·         Мадомики мураббий ноҳақ бўлиб, ҳакамга тухмат қилгани аниқлансагина, уни тортишларига қарши эмасман”

·         “СР: “Равшан Эрматов ўйинга тайёр бўлмаса, бу ҳақда биринчи бўлиб ўзи ЎФФ ҳакамлар ва инспекторлар департаментига хабар беради”

·         “ЎФФ ҳакамлар ва инспекторлар департаменти ё жаҳон футболини кузатиб бормайди ёки бюрократияга амал қилади”

·         “Бундан келиб чиқадики, ўйинга маст холда келган ҳакам “мен мастман” деб айтмаса, ўйинни бошқариши мумкин”

·         “СР: “Мураббий матбуот анжуманида ҳакамликка баҳо бермайди. Бу ҳақда савол бўлса матбуот котиби саволни жавобсиз қолдириб, кейингисига ўтиши керак”

·         “Баҳони инспектор беради. Мураббий эса фикр бериши мумкин. Агар матбуот котиби журналист саволини жавобсиз қолдирса, матбуот анжумани нега керак?!”

·         “СР: “Мураббий ҳакамни танқид қилган холатда, Осиёда масалан, комиссар бу ҳақда хабар беради. ОФК хисоботни ўрганиб чиқиб, мураббийни жазолайди”

·         “Комиссарнинг вазифаси матбуот анжуманини эшитиб бориш эмас. 2та араб клуби ўйинига СР комиссар бўлиб қолса нима бўлади?”

·         “СР: “ЎФФ матбуот хизмати талабига кўра бош мураббий матбуот анжуманида бесабаб қатнашмайдиган бўлса, 2014 йилдан бошлаб унга чора кўрилади”

·         “Шу жойи ёқди. Қатнашсин бош мураббий! Лекин хорижда ҳам қатнашмайдиган холатлар кўп бўлади”

·         “Эрматовнинг “Стадион”га берган интервьюси хато деганимда ПФЛга эмас, ФИФАга урғу бердим, адаштириш керак эмас”

·         “Ва хатони умуман регламент сифатида эмас, қўрқоқ олдиндан мушт кўтариши сифатида тушунилгани сабаб айтдим”

·         “Шарҳ Эрматов хусусида бўлиб, раддияда Қосимовнинг хатолари санаб ўтилди. Хато есть хато”

·         “Лекин ҳакамлар қачонгача сувдан қуруқ чиқади?”

·         “Пахтакор” – “Насаф” учрашувини бошқарган ҳакам борасида ҳам танқидий шарҳ тайёрлаганман. Лекин унда ЎФФ матбуот хизмати нега жим эди?”

·         “Ёки ўзбек футболи ривожига ҳисса қўшиш, хоҳлаган пайтда уни булғаш учун йўлланмами?”

·         “Журналистик этика ва унинг қолган масалалари борасида ўз фикрим бор. Журналистиканинг қолган принципларини ҳам билишса ёмон бўлмайди”

·         “Зеро адолатсизлик қолиб, унга тил теккизмасликка чорлаш журналистика принципининг энг асосийси – холисликка таҳдид деб биламан”

·         “Агар журналистика ва футбол ривожи керак бўлмай, журналистни жим юришга ундаш бўлса, мана бу журналист томонидан касб этикасининг бузилиши”

·         “ПФЛ регламентини пеш қилишсин, мураббийларга! Аммо журналистга эмас. Зеро мени ўша регламентга қўшилмайдиган жойларим бор”

·         “Ва бу ҳақда босқичма-босқич маълумот бериб боравераман. ПФЛ камчиликсиз ташкилот эмаски, унинг регламентини шарҳлаб бўлмаса”

·         “Лентадаги “монополия” ва эзмалик учун сорри. Саломат бўласизлар”

Кейинчалик мен Санжар Ризаев билан масалага ойдинлик киритиб олдим. Унинг фикрига кўра, мен шарҳда бош мураббийнинг матбуот анжуманига ташриф буюрмагани ва Мурод Отажоновнинг айтганлари регламентга тўғри келмаслигини ҳам айтиб ўтишим керак эди.

Агар ўйин олди ва ундан кейинги барча нарсани 2 дақиқалик лавхага сиғдириб бўлганида эди, мен албатта буни кўрсатиб ўтган бўлардим. Вақт тиғизлиги сабаб хаттоки ҳар икки клуб футболчилари томонидан ташкил қилинган хавфли ҳужумларнинг камида 80 фоизига тўхтала олмадим. Ва мен шарҳга мавзу сифатида ҳакамликни танлаб олдим,бу менинг ҳуқуқим. Агар мен илгариги каби ПФЛ ходими бўлганимда эди, Санжар Ризаевнинг фикрини тўла қўллаб-қувватлаган бўлардим.

Журналист учун мавзу жуда муҳим. Мурод Отажоновнинг матбуот анжуманига кириши муҳим. Кирмаслиги эса бизга мавзу. Регламент ҳақида биз эмас, ПФЛ ходимлари бош қотиришсин. Мурод Отажоновнинг фикрларига келадиган бўлсак, ундаги икки холат менга ҳам эриш туйилди. Бу хато позиция эди. Биринчиси ўзбек журналистларини россиялик журналистлар билан солиштиргани бўлса, иккинчиси Равшан Эрматовнинг Конфедерациялар Кубогидаги иштирокига тўхталиб ўтгани. Бевосита учрашув ҳакамини танқид қилиш эса унинг иши. Бу нарса журналист учун тайёр мавзу. Балки Қосимов матбуот анжуманига кирганида бундай демаган, журналистлар эса мавзусиз қолган бўлишарди. Буниси билан менинг ишим йўқ.

Твиттер аккаунтимда ёзганларимдан қуйидагисига Шуҳрат Шокиржонов фикр билдирди: “Шу жойи ёқди. Қатнашсин бош мураббий! Лекин хорижда ҳам қатнашмайдиган холатлар кўп бўлади”. “Стадион” сайти админининг фикрига кўра, биз хориждан яхши нарсани олишимиз керак, ёмонини эмас. Тўла қўшиламан. Бироқ менинг ёзганимда биринчи гап фикр, иккинчи гап хулоса, учинчи гап ахборот. Бунинг фарқига бориш учун ўта фаросатли бўлиш шарт эмас.

P.S. Мурод Отажоновнинг айтганларига Равшан Эрматов эртаси куниёқ жавоб берди. Агар ПФЛ 2014 йилдан бошлаб тилга кирмоқчи бўлса, адолатли иш кўриши керак. Мураббийнинг сўз эркинлиги бўғиладиган бўлса, бу чекловдан ҳакамлар ҳам четда қолмаслиги лозим... IMHO

Шунингдек, ЎФФ ва ПФЛ матбуот хизмати унинг қайсидир ходимига айтилган фикрдан ўша ходимни ҳимоя қилиши яхши. Маълумот ўрнида, Миржалол Қосимов ҳам терма жамоа бош мураббийи. Ё аслинг каби кўрин, ёки кўринганинг каби бўл!

Давоми бор...