Сиздан угина...

“Спорт” телеканали доимо мухлислар диққат марказида тургани важидан унинг томорқасига етарлича тош отилади. Бу одатий ва ажабланилмайдиган хол. Аудитория томонидан ҳеч қандай реакция билдирилмаслигидан ёмони йўқ аслида.

Бироқ отилаётган тош ўз манзили томон етиб борса янада яхши. Бу бесамар йўналиш топаётган зарбаларга қараганда бироз бўлсада фойдали. Шарҳловчилар бўйича мулоҳазалар, кўрсатувлар сифати ва мазмуни борасидаги фикр ва танқидларга жавоб бевосита канал ходимлари томонидан берилиши керак. Бунда танқиднинг не чоғли ўринли ёки аксинча экани ҳозирча иккинчи масала. Бироқ шундай муаммолар борки, уларнинг ечими канал ходимларининг қўлида эмас. Балки бироз юқорироқ қатлам вакилларининг саъи-ҳаракати билан бевосита боғлиқ. Оддий мисол сифатида футбол бўйича Европанинг кучли бешлик миллий чемпионатлари транслациялари борасидаги муаммоларни кўрсатиш мумкин. Мен бу ҳақда ўз блогимда тўхталиб ўтганман.

Европа футболи ривожида телетранслациялар ва уларнинг сифати нақадар катта аҳамият касб этишини бугун ҳамма яхши билади. Кўҳна қитъада бу масала билан мана-ман деган клуб ва ташкилотлар ҳам ҳисоблашишга мажбур. Телетранслация аллақачон футболнинг ажралмас қисми бўлиб улгурган. Ўзбекистон шароитида эса биз бу босқичга етиб келганимизча йўқ. Ишлар шу зайлда давом этадиган бўлса, яқин 5-10 йил ичида масала профессионал тарзда йўлга қўйилишига ишонч кам. Айни пайтда телевидениелар нафақат Олий лига ўйинлари транслацияси ҳуқуқини сотиб олишга тайёр эмас, балки айрим кишилар телевидение ПФЛ ёки ЎФФга пул ўтказиб бериши кераклиги борасидаги тасаввурга ҳам эга эмаслар. Бу эса қўрқинчли хол. Телевидение ўзини худдики клублар ундан қарздордек кўрсатади.

Аслини олганда ЎзМТРК ёки НТТ Олий ёки биринчи лига ўйинлари транслацияси ҳуқуқини ЎзПФЛдан сотиб олишлари керак. ПФЛ телетранслациялардан тушган даромадни клублар ва ўзи ўртасида тақсимлаши, МТРК эса рекламадан тушадиган даромад эвазига ўз харажатларини қоплаши, балки фойдага ҳам кириши лозим. Бироқ бизда мазкур системадан асар ҳам йўқ. МТРК йил бошида ўз харажатлари сметасига қандайдир телетранслацияни сотиб олишни киритишига яхшигина шубҳам бор. Шунингдек, бир неча йилдан буён ўзига титул ҳомий топа олмайдиган ПФЛ ҳам бундан мустасно эмас. Клубларнинг бадал пулларини инобатга олмаганда, ПФЛнинг бошқа кирим дафтари йўқ ҳисоби.

Бу масала шу даражада чигаллашиб кетганки, биргина айбдорни топиб кўрсатиш қийин. Масалан ЎзПФЛдан нафақат ЎзМТРК, балки бошқа телевидениелар ҳам ҳеч қачон транслация ҳуқуқини сотиб олган эмас. Бироқ Осиё футбол конфедерацияси ПФЛ ва ЎФФдан айнан мазкур жихатни талаб қилади. Катта эхтимол билан бу масалани МТРК ва ЎФФ рахбарлари жуда оддий ҳал этишади. Яъни, хўжа кўрсин учун МТРК рамзий дея белгиланган арзимаган суммани футбол ташкилотига ўтказиб беради ва ўйинларни бемалол транслация қилишда давом этади. ОФКни хўжа ўрнида қабул қиладиган бўлсак, у система ишлаётганидан хурсанд киши сифатида катакчаларидан бирига бажарилди белгисини қўяди вассалом.

Фикримча, бу хўжани алдашдан кўра кўпроқ ўзини алдашдир. Вахоланки ўз ўзини алдашни оқлаб бўлмайди. Хўжа кўрсин учун қилинадиган иш нафақат МТРК, балки ўзбек футболини ҳам ривожлантирмайди. Бунинг бир қанча жузий сабаблари бўлиб, мен уларга имкон қадар тўхталиб ўтишга ҳаракат қиламан. Блогимда ёзадиган бу фикрларни ОАВга олиб чиқиш шарт эмас. Боиси уларнинг айримлари ҳақиқатга яқин кўринсада, ундан шунчалик узоқда бўлиши ҳам мумкин. Мен шунчаки кузатувчи сифатида фикримни баён қиламан. Аслида эса система қандай ишлаётганини ичидан туриб билмайман.          

Давоми бор...

Ярим олимпиячилар

Кўпчилик томонидан ҳеч қандай аҳамиятга эга эмас дея қаралаётган 22 ёшгача бўлган футболчилар ўртасидаги Осиё чемпионатига жиддий эътибор қаратишларини жуда хоҳлардим. Сабаби оддий: айнан мана шу турнирда тўп сурган футболчилар кейинчалик миллий терма жамоа асосини ташкил этишади.

Бундан бир йил муқаддам Алексей Евстафеев бош мураббийлигидаги Ўзбекистон U-22 терма жамоаси Непалдаги саралаш турнирини аранг иккинчи ўринда якунлаганди. ЎФФ терма жамоалар маркази саралашга қандай юзаки кўз билан қараган бўлса, турнирнинг финал босқичига 4 ой вақт қолганида ҳам бу эътибор ўзгарган деб бўлмайди.

Катмандудаги саралаш турнири кўпчиликнинг ёдидан кўтарилмаган бўлса керак. Мезбонлик учун мутлақо тайёр бўлмаган Непал футболчилар учун шунчаки қўрқинчли шароит яратиб берган. Қайсидир футболчига ётоқ етмаганидан тортиб, улар тамадди қилган таомлар рўйхатигача киши ҳафсаласини пир қиларди. Вахоланки ОФК саралаш мезбонлигини жон деб Ўзбекистонга топшириши мумкин эди. Бироқ на Ўзбекистон ва на Иордания бундай таклиф билан чиқишди. Миллий терма жамоанинг эртанги кунини белгилаб берадиган авлодга эса эътибор бироз ўзгача бўлса зарар қилмасди албатта.

Иорданияликлар Катмандудаги вазиятни ҳар қалай чамалай олишди. Делегация сафига маҳаллий ошпаз қўшилган бўлиб, у футболчилар учун зарур калорияли таомларни тайёрлашга сафарбар этилганди. Натижа эса эътиборга яраша бўлди: Иордания 4та ўйиннинг барчасида ишончли ғалабага эришди. Ҳаммасига биргина ошпаз сабабчи дейиш учун блог ёзмадим. Шунчаки мен терма жамоалар маркази профессионал бўлишини жуда хоҳлайман! Ҳар бир жабхада! Зеро Мираброр Зуфаровичнинг сўзларига кўра ЎФФ чиқимлардан қочадиган ташкилот эмас.

Ўзбекистонлик футболчилар ўша саралашда аксинча реакция кўрсатишди. Дастлабки икки турда қийин ғалабаларни қўлга киритган вакилларимиз (рақиблар Бангладеш (!) ва Непал (!), 3-турда Яман билан дурангга имзо чекишди. Шу тариқа сўнгги тур олдидан Ўзбекистон Яман билан рақобатлашишга маҳкум этилди. Турнир фаворити Иорданияга қарши ўйинни 1:0 ҳисобида ўз фойдасига ҳал қилаётган Ўзбекистон, ўйин якунига 10 дақиқа қолганида ўз дарвозасидан 3та гол ўтказиб юборди. Параллел ўйинда Яман 1та кўп гол урганида ёки иорданияликлар Ўзбекистон дарвозасига тўртинчи бор йўл топишганида ҳаммаси фожеали якун топарди. Ижозатингиз билан арзимагандек кўринаётган ошпаз масаласига яна қайтаман. Агар сиз ҳам бир ҳафта кўнглингиз тусамаган таом билан кифояланиб, қўшимчасига 3та ўйинда майдонга тушган бўлсангиз, тўртинчи ўйиннинг сўнгги 10 дақиқасида 3та гол ўтказиб юборишингизни кутилмаган хол деб қабул қилмайман. Гарчи миссия бир амаллаб бажарилган бўлсада, мен буни қониқарсиз иштирок деб баҳолайман. Ва бунда бош мураббий Алексей Евстафеевни айблашларига ҳам жиддий қарши чиқаман.

Ҳозир Алексей Евстафеевнинг гарданига бир йўла 2та терма жамоа юкланган: Ўзбекистон U-19 ва U-22. Айнан мана шу омил 2014 йилнинг 11-26 январь кунлари Уммонда бўлиб ўтадиган Осиё чемпионатига эътибор камроқ деган хулосамга сабаб бўлди. Боиси айни пайтда Алексей Евстафеев бор диққат эътиборини Қатар мезбонлик қиладиган ёшлар ўртасидаги Осиё чемпионати саралаш турнирига қаратган. 1995 йилда таваллуд топган футболчилар терма жамоаси 4-12 октябрь кунлари оралиғида мезбон Қатардан ташқари Туркманистон, Ҳиндистон ва Непал ёшларига қарши кураш олиб боришади. Мазкур турнир якунидан кейин Евстафеев табиийки 22 ёшлилар ўртасидаги Осиё чемпионати ҳақида бош қотиради. Бунда эса Осиё чемпионати сари тайёргарликни бошлаши керак бўлган (насиб қилса) ёшлар терма жамоаси иккинчи планга ўтади.

22 ёшли футболчилар термасига жиддий эътибор қаратиш кераклигини унга жалб қилиниши мумкин бўлган футболчилар номидан ҳам билиб олиш қийин эмас: Жамшид Искандаров, Игорь Сергеев, Владимир Козак, Аббос Махситалиев, Дилшод Жўраев, Сардор Рашидов, Алибобо Раҳматуллаев, Сардор Собирхўжаев, Шохруҳ Гадоев, Бобур Йўлдошев ва ҳоказо. Мазкур футболчилар яқин вақт ичида миллий терма жамоадаги қарияларни алмаштиришлари катта эхтимол. Демак, уларга ҳам жиддий эътиборда бўлиш зарар қилмайди. Айни пайтда ишсиз юрган ва терма жамоалар учун фойдасига тегиши мумкин бўлган мутахассислар талайгина. Биринчи бўлиб ёдимга келгани Рауф Инилеев. Бу борада кичик бир рўйхат ҳам тузиш мумкин.

Рауф Инилеев ёшлар билан ишлашда жуда ас қотадиган мутахассис. Роберт Гай бошқарувидаги Ўзбекистон ўсмирлар терма жамоасига берган унинг таърифи ўша вақтда менга жуда ёққанди. ОАВ учун айтилмаган фикр бўлсада, Ўзбекистон ўсмирлар терма жамоасидан Инилеевнинг кўнгли тўлмаётганини билиш қийин эмасди. Бунда жамоадаги тартиб ва интизомга Талгатович алоҳида эътибор қаратиб ўтган. Натижа кўпчиликнинг ёдида – Тошкент мезбонлик қилган турнирда Ўзбекистон ўсмирлари мундиал чиптасини қўлга кирита олишмаган. Футболни тушунадиган инсон учун бу ҳам оғриқли нарса эмас.

14 август санаси учун Ўзбекистон миллий терма жамоасига рақиб топилмаган бир пайтда, Алексей Евстафеев ҳам бундан унумли фойдаланиб қолиши мумкин эди. Чунки Ахмаджон Мусаев мураббийлик қилган жамоа асосини барибир 22 ёшгача бўлган терма жамоага номзод футболчилар ташкил этишди. Бироқ юқорида айтганимдек, Евстафеев ҳозирча ёшлар термаси ғами билан овора. Унинг малакасига шубҳа қилмаган ҳолда айтиш керакки, бир вақтнинг ўзида бир-биридан тубдан фарқ қилувчи терма жамоаларни бошқариш ҳар қалай осон иш эмас.

Яна қўшимча қилиш керакки, икки йил ўтиб терма жамоалар маркази Ўзбекистон U-22 терма жамоасига жуда жиддий эътибор қаратади. Боиси ўртага олипиада чиптаси тикилган бўлади. Ҳозирги жамоа олдида эса қандайдир улкан вазифа йўқ. Шунчаки футболчиларнинг аксарига Осиё чемпионатида армон бўлиб қолган ғалаба учун яна бир бор ҳаракат қилиш имкони берилади. Менимча бу жуда керакли нарса. Айниқса футболчилар учун.   

Арзимаган муаммо ҳақида шунча нарса қоралаш шарт эмасди, тан оламан. Мен ошириб юбордим...

Иккиюзламачилар ҳақиқати ;-)

Бугун Чирчиққа кетаётганимда Альфия Мамаевна деган аёлни эсладим. Бундан 4-5 йил муқаддам Динара Дўлтаеванинг таклифига биноан Фонд Форум ва Келажак овози ташкил этган ўқув-семинарда иштирок этгандим. Альфия Мамаевнанинг маърузаларидан кейин чиқарган илк хулосам шундай бўлган: журналист бўлиш учун журналистикада 4 йил ўқиш шарт эмас. Бошида алам қилган, кейин эса аниқ хулосамамга сабаб бўлгани учун кўнглим кўтарилган.

Журналист бўлиш орзусида бўлган ёшлар учун медиа-лагер ташкил этилгани шу томондан яхши. Мен таҳсил олган факультетдан фарқли ўлароқ бу лагерга аниқ мақсади бор ёшлар келади. Бу бирлашиш учун шароит, ўрганиш учун асос.

Журналист ўз касбининг устаси бўлиш учун амалиёт билан хамнафас бўлиши жуда муҳим. Унинг принциплари, ОАВ позицияси, журналист қарашлари, касб маданияти ва умуман бошқа икир-чикирлар борасидаги кўникмаларни эгаллаш йўлида фақатгина шу ихтисослик дипломи у қадар шарт эмас IMHO. Медиа-конференция, лагер ва бошқа қатор учрашувлар ёш журналист қарашларини шакллантириб боради. Ўз принципларига эга бўлишига кўмаклашади.

***

Кимга қандай билмадим, журналист ҳаётда ҳам шундай бўлиши керак. Яъни, журналистнинг ҳаётий принциплари касбий принциплари билан уйғунлик ҳосил қилгандагина унга ишониш мумкин. Бироқ шундай нарсалар борки, ўз принципларингни ҳимоя қилиш учун маска кийишга мажбур бўласан. Бу олдин ҳам бўлган, бундан кейин ҳам бўлади. Ўтмишдан мисол сифатида Абдулла Қодирийнинг бир нечта тахаллуси бўлгани-ю, ҳозирги кун журналистининг бошқа ник билан фикрларини баён қилишини айтиб ўтиш мумкин. Бу мен учун иккиюзламачилик эмас. Мен учун муҳими фикрнинг бор экани. У қандай холда баён қилиниши муаллифнинг позициясига боғлиқ ва агар у фикрни ўз номидан баён қилмаган бўлса ҳам мен уни иккиюзламачига чиқара олмайман, бунга маънан ҳақиқим йўқ. Журналист бунда қўрқоқлик ёки эхтиёткорлик қилган бўлиши мумкин. Ёки ўзлигидан кўра образида ўзини эркин ҳис қилиши катт эхтимол. Ажабланиш шарт эмас.

Чирчиқдаги медиа-лагерда бўлиб ўтган учрашув ёқимли бўлди. Дебатнинг янада жонлироқ, янада тажовузкорроқ ва провакацион саволларга янада бойроқ бўлишини ҳам хоҳлардим хатто. Чунки нафақат ўзим, балки мен билан бирга медиа-лагерга ташриф буюрган шерикларим – Қобил Хидиров, Аброр Қодиров ва Бобур Абидов бунга тайёр эдик. Тайёрлигимизни билим ёки илм нуқтаи назаридан эмас (ортиқча камтарликсиз мен ўзимни билимли деб ҳисобламайман), ўз касбий ва ҳаётий принципларимизга эга эканлигимиздан келиб чиқиб айтдим. Яъни, иккиюзламачидан-да баттар таъриф берилганида ҳам буни ўта хотиржамлик билан инкор қилиш мумкин эди. Муҳими фикрнинг бор экани. Кимнидир иккиюзламачи сифатида кўриш учун ҳам инсонга фикр керак бўлади.

***

      

Журналистика учун энг хавфли фирқа – ўз қарашларини жуда тезкорлик билан ўзгартириб турадиган журналистлардир. Макон ва замонга мослашишни махорат деб биладиган кишилар мослаша олмайдиганларидан кескин фарқ қилгани каби, ҳар икки фирқадан айри бўлиб, мутлақо бошқа йўлни афзал биладиган кишилар тоифаси ҳам бор. Кўп холларда дастлабки икки гуруҳ учинчисини қабул қила олмайди ёки шунчаки иккиюзламачиликда айблаб қўяди. Ҳаётга шундай кўзойнак билан қараганда журналистлар ҳам кўзга фақат икки хил бўлиб кўринади – оқловчилар ва қораловчилар. Аммо журналистиканинг суд ёки бир-бирининг кўзини ўйишгада тайёр айрим партиялардан фарқли томони ҳам шунда – учинчи йўлнинг бор экани. Ва умуман ким қайси йўлни танлашидан қатъий назар, унинг ҳеч бирини қоралаб бўлмайди. Ҳар кимнинг ўз фикр ва қараши бор. Фикр ва қарашга эга бўлмаганлар ҳам йўқ эмас.

Зарнигор Омонуллаева деган қиз бугунги учрашув қаҳрамони бўлди дейиш мумкин. Зеро унинг фикрини тингловчилар қарсаклар билан қарши олишди. Кейин эса саволга бўлган жавобларга шундай реакция билдиришди. Яъни, ўз фикрини қўрқмай билдириш орқали сухбатдошга провакацион савол бериш ҳам, провакацион саволга жуда оддий ва баъзида ҳазиломуз жавоб бериш ҳам аудитория томонидан илиқ қарши олинди. Твиттердаги аккаунти @DiliKadirova бўлган қизнинг гапида жон бор: “ҳар бир ҳазил ортида ҳақиқат ётади”.

Зарнигор ўз принципига эга қиз. Ҳар холда менда шундай таассурот қолдирди. Яъни, ўз қарашларини ҳар қандай жойда ҳимоя қилишга интилади. Бу холат таҳсинга сазовор. Зеро мен принципсиз журналистни у қадар хурмат қила олмайман. Аммо унинг 1та саволи ҳали ҳам ҳаёлимда айланиб юрибди: “сиз давлат учун нима қилиб қўйгандингиз-у, уни танқид қиласиз?!” Хаддан ташқари умумий савол бўлди. Ҳаёлимга биринчи бўлиб ЎФФ президенти Мираброр Усмоновнинг “Футбол шарҳи” кўрсатувида қилган чиқиши келди. Ана энди савол: ниманидир танқид қилиш учун унга нимадир бериш шартми? Ёки аксинча, нимадир қилиб қўйган инсон хоҳлаган ишини қилиши мумкинми? Биринчи савол бизга қаратилган бўлса, иккинчиси саволга савол билан жавобдир. Унга таълуқли барча масала шунинг ичида жам.

Чирчиқдан қайтишда “Осмондаги болалар”да Лутфулла Саъдуллаев яратган образ ҳаёлимга келди: “Мен тараканман! Та-ра-кан! Суварак! Сувараклар хато атом бомбасининг ичида ҳам кўпайишаркан”...

***

Учрашув блог юритиш масаласида бўлгани учун бу нарса бевосита твиттер микраблогидаги фаолият билан уйғунлашиб кетди. Ундаги маска, образ ёки иккиюзламачилик каби қарашлар сухбатнинг энг кульминацион нуқтаси бўлиб қолди дейиш мумкин. Аниқроғи, ўз исми-шарифи билан эмас, тахаллус ёки бошқа ник билан билдириладиган кескин фикрларга урғу берилди. Ўзбек блоггерларининг твиттер ёки бошқа ижтимоий тармоқлардаги танқидий чиқишлари бевосита Ўзбекистон номи учун яхши PR бўлиб хизмат қилмайди-ку қабилида фикрлар билдирилди.

Фикрларнинг барчасида жон бор. Яна қайтараман, фикрнинг бор экани ёқимли. Аммо журналистнинг бошқа касб вакилларидан озгина фарқи танганинг иккинчи томонини ҳам кўра билишда. Блоггингда сиз энг асосийси ўз принципларингизга содиқ қоласиз. Бунда сиз фикр берасиз, бунда сиз хулоса учун йўл кўрсатишга интиласиз. Твиттер аккаунти ҳам шундай нарса. Бу ерда муаллиф ўзи истаган образга кириши мумкин ва бунга тўла ҳақли. Уни кузатиб бориш ёки бормаслик масаласи ўқувчининг ўзига боғлиқ бўлгани бир холда, сиз жинингиз суймаган кишини ўқиб боришга мажбур эмассиз. Шу билан бирга у ҳам сизнинг талаб ва принципларингизга бўйсунмай фаолият олиб боришга ҳақли: ҳар қандай мавзу ва ҳар қандай образда. Бунга уни мажбур қиладиган сабабларни билмай туриб хулоса чиқариш эса танганинг иккинчи томонини кўрмаслик бўлиб қолади.

Инсон жамиятни ўз принципларига ҳеч қачон бўйсундира олмайди. Энг фашист диктаторлар ҳам бунинг уддасидан чиқа олган эмас. Аммо ўша бошқа бировга зарари тегмайдиган тарзда эркин яшаши мумкин ва бунга ҳақли. У ўз твиттерида сўкиниб ёзиши ёки ўзини жамият қарашларидан бошқача тутишида шахсан мен учун ғайриоддийлик йўқ. Беш қўл баробар эмас. Муҳими у ҳар қандай кўринишда фикр бера олиши. Амалдор инсоннинг ёлғон ёки ўзи ҳам ишонмайдиган ахборотидан кўра, қандайдир пионистанинг конкрет фикри жамият учун қизиқроқ бўлиши мумкин. Ҳеч бўлмаганда мен учун.

Ана энди савол: принцип ва қарашларининг ўзгариши ҳокимият ўзгаришига боғлиқ бўлган кишилар кимлар? Ўзини оқловчилар қаторида кўрсатиб, буни чин дилдан қилмайдиган кишилар кимлар? Тили бошқа-ю, дили бошқа журналистларчи? Тасаввур қилинг сиз амалини суистеъмол қилаётган амалдорни кўриб қолдингиз. Мен давлат учун нима қилиб қўйибманки, унинг ишчисини танқид қиламан қабилида иш кўрасизми? Қайсидир мавзудаги фикрингиз касбий фаолиятингизга салбий таъсир кўрсатиши мумкин бўлса, сиз фикр билдиришдан қўрқиб уни ичингизга ютасизми? Ўша фикрни бошқачароқ услубда билдиришнинг имкони бўлган тақдирда ҳамми?! Агар менинг исм-шарифим твиттердаги образимни инкор қилса, ҳеч нарса янги образ яратиб олишимга ҳалал бермайди. Агар фикрни баён қилиш ва қарашларини образ орқали асослаш иккиюзламачилик бўлса, унда иккиюзламачи бўлишни хоҳлайман. Ҳар холда бу таракан бўлишдан яхшироқ IMHO

Оловдан кейин кул қолади

“Одамлар орасида” газетасининг илк сони дунё юзини кўрганида мен 17 ёшда эдим. Хайрулла Ҳамидов нишонанинг икки нусхасини қўлида кўтариб, радиога хурсанд ҳолда кириб келди. Дастлаб отам билан газета ҳақида сухбат қурди-да, хайрлашиб бўлганидан кейин менинг ёнимга келиб, иккинчи нусхасини қўлимга тутқазди: “Фикрингини айтасан!”.

Мен бу инсонни таҳминан 10 ёшимдан бери биламан. Георгий Черданцевнинг “Европейская футбольная неделя” кўрсатуви анча машҳур бўлган вақтлар Хайрулла Ҳамидовнинг “Футбол+” кўрсатуви бўларди. Ўша пайтда “Спорт” студиясининг бош муҳаррири отам бўлиб, кўрсатув айнан шу студиянинг махсулоти эди. Ҳафтанинг маълум кунида мен Черданцев муаллифлигидаги кўрсатувни видео кассетага ёзиб қўярдим. Кечга яқин эса Хайрулла ака уни мендан олиб кетарди ва унинг лавҳаларидан ўз кўрсатувлари учун фойдаланарди.

Орадан йиллар ўтиб отам ТВда ишламасликни маъқул кўрди. 2003 йилда “Наврўз” радиостанциясини ташкил қилиб, шу ерда фаолиятини давом эттирди. Кўп ўтмай Хайрулла Ҳамидов нафақат “Спорт” телеканалидан кетишга қарор қилди, балки футбол ўйинларини ҳам қайта шарҳламади. Аввалига “Футбол” газетаси, кейинчалик “Спорт” студиясидаги фаолият давомида бир-бирини яқиндан билган бу икки инсон “Наврўз” радиосида ҳам ҳамкорликни давом эттиришди. Кейинчалик жуда машҳур бўлиб кетган “Холислик сари” эшиттириши мана шу ҳамкорлик меваси эканини кўпчилик яхши билади.

“Холислик сари” даставвал мухлислар томонидан илиқ кутиб олинмади. Бир қатор мухлислар Ҳамидовни футболдан кейин диний эшиттиришда тез хазм қила олишмади. Ўша пайтлар унинг шаънига шундай ҳунук ва бўлмағур гаплар айтилдики, эслашнинг ўзи ёқимсиз. Мана шундай бир пайтда Хайрулла Ҳамидов билан жуда кўп мулоқотда бўлардим. Деярли ҳар куни футбол, янги қирра ёки журналистика ҳақида сухбат қурардик. Бу инсон билан фикр алмашиш менга нафақат ёқар, балки кўп нарсани ўргатарди ҳам. Унинг танқидларни кулиб қарши олиши, барча масалага босиқлик билан ёндошишига қойил қолардим. Кейинчалик бу хислатлардан фақат 1тасини қисман ўзлаштирдим. Босиқликни эса... Тезда қизишиб кетиш менинг табиатимда бор ва бу менинг ожиз томонларимдан бири. Бироқ гина сақламайман. Тинчимни бузмагунларига қадар етарлича босиқ бўла оламан. Хуллас Хайрулла Ҳамидовдан жуда кўп нарса ўргандим дейишим мумкин. Ҳаётимдаги биринчи устозим отам бўлса, иккинчиси том маънода Ҳамидов эди. Ва бунинг учун улардан бутун умр миннатдорман.

Қўлимдаги газетага келадиган бўлсам, уни бир ўтиришда ўқиб чиқдим. “Одамлар орасида” учун пастки қаватдан бир хона офис қилиб олинганди. Хайрулла ака кўп ўтмай қайтиб чиқдилар. Шундан сўнг газета борасида камида 2 соатга яқин сухбатлашдик. Укаси тенги ҳам келмайдиган бола билан бу қадар кўп гаплаша олганликларини ҳозиргача тушунмайман. Журналистикада ҳеч нарса қилмаган, ундаги пасткашликлар-у қинғирликлардан бехабар ва бу сохага у қадар қизиқиши ҳам йўқ бўлган боланинг гаплари балки улар учун қизиқ бўлгандир, билмадим.

Шундан кейин мен мавзу қилиб оладиган масалаларни мақола кўинишига келтириш таклифи жуда кўп бўлди. Бу таклифга жиддий эътибор қаратиш учун менда ҳеч нима йўқ эди: “ҳеч қачон мақола ёзолмайман!”. Ҳа, мен қўрқардим. Мактабда қизлар берган эсдаликка нимадир ёзиш учун уч кун қийналадиган бола, бутун бир бошли газетага мақола ёзишини тасаввур қилиш қийин эди. “Ёзасан! Қўлингдан келади. Менга нима деган бўлсанг, шуни қоғозга тушир, вассалом. Қолганига ўзим ёрдам бераман!”

Ҳаётимда кичик инқилоб бошланди. Кетма-кет иккита омадсиз мандатдан кейин радиода овоз режиссёри бўлиб ишлардим. Ўтирсам ҳам, турсам ҳам мақола аслида нима деган саволга жавоб топишга интилардим. Охири ёзишга жазм қилдим. Айтишим керакки, умримда фақатгина 1та мақолани қўлда ёзганман, шундан кейин барча ишни компьютерда бажара бошладим. Ҳозиргача катта авлод журналистлари катта-катта мақолаларни ручкада ёзгани-ю, улардан аввалгилар сиёхдон билан перога қаноат қилганини ўйласам юрагим сиқилиб кетади J

Орадан бир ҳафталар ўтиб биринчи мақоламни ёзиб тугатдим. Албатта футбол ҳақида. Кейинчалик уни лотин алифбосида компьютерга тушириб, Хайрулла акага тақдим этдим. Ўша куннинг эртасигаёқ мақола “Одамлар орасида” газетасида босилиб чиқди. Бирорта жойи ўзгартирилмаган холда (!)... Ўзбек футболи менинг тасаввуримда қандай бўлиши керак бўлса, шуни ёзгандим холос... Ҳаммаси шундан бошланди. Ўз исм-шарифимни газетада кўриш ё хобби ёки шунга ўхшаш ёқимли нимарсага айланиб қолди. Кейин эса кетма-кет мақолалар...

Аввал ёзганларимни ҳозир ўқисам уялиб кетаман. Менимча бу хол журналистикага энди қадам қўйган ҳар бир ижодкор билан рўй берса керак. Ёзганимни ким қандай қабул қилади, у аслида тўғрими ёки йўқ, ўйламасдим. Борлиқни тушунганимча қабул қилардим ва шуни қоралардим. Балоғат даврига кириб келаётган бир пайтда болалигимдаги расмлардан тортиб, ўзим тушиб қолган ноқулай вазиятларни-да кўргани кўзим йўқ эди. Агар ўша пайтларда ўтмишни ўчириши мумкин бўлган delete тугмаси бўлганида, мен иккиланиб ўтирмай уни босган бўлардим. Бироқ инсон қарашлари мукаммаллашиб бораверади. Балки яна 4-5 йил ўтиб бугун ёзаётганим ҳам ўзимга эриш туюлар. Аслида ўзим ҳам шуни истардим. Чунки бу бир жойда қотиб қолмаганимдан далолат. Яна ким билади...

Бироқ бир нарсани аниқ биламан. Агар ёшроқ вақтим қоралаганларимни ўқувчи киши муаллифнинг ёшини ҳам билиб турса, ундан ўзгача завқ олиши мумкин. “Китоб дўкони қаерда?”, “Самимият излаб” каби мақолалар ҳақида бегона одамлардан бир қатор фикрлар ҳам эшитганман. Бу фикрлар мени қўллаш учунми ёки шунчаки хурсанд қилиш билмайман, билганим ниманидир ўзгартирмайди ҳам. Бироқ Халқаро журналистика факультетига хужжат топшириш қарорига келишимда бу воқеалар муҳим рол бўлиб хизмат қилган. Айниқса, ўқишга қадам қўйган иккинчи кунимнинг ўзидаёқ мендан иккита катта курсда ўқийдиган 4та талабанинг ёнимга келиб “шу ўқишга келишингизни билардик” дея мени илиқ қарши олишгани иккиланишга бўлган рухиятимни яхшигина кўтарган. Ундан ҳам бурун мен кейинчалик жуда яқин бўлиб кетганим Муҳрим Аъзамхўжаев, Аброр Қодиров каби дўстларимнинг журналистикага кириб келишлари учун жуда бир кичик сабабча бўлганимни доими ширин хотира билан ёдга оламан.

***

Халқаро журналистикага ўқишга кирганимдан кейин менда орқага йўл йўқ эди. Отам касб танлаш борасидаги қарорларимга ҳеч қачон қарши чиққан эмас. Дипломат ёки учувчи бўлиш орзуларим рўёби учун қўлидан келганича ҳаракат қилган. Ҳар икки сафар ҳам қоқилиб қолганим важидан мен журналистикада тўхташга қарор қилдим. Буни чин дилдан хоҳламаганимни тушуним учун менга 4 йил керак бўлди. Вахоланки отам учинчи ва жиддий қароримни яхшилаб ўйлаб кўришимни сўраб, биздаги журналистика қандай аҳволда эканини тушунтириб ҳам берганди. Аммо унинг аслида қандайлигини билиш учун бошимни суқиб кўришим керак эди. Суқдим... Пишириб ҳам қўйгани йўқ эди менга бу ерда деб ўйлаб қоламан. Таваккал қила олмаслигимдан тортиб, кўп масалада иккиланишимга қадар кўпинча панд беради. Лекин ўзим пиширган ош. Айланиб ҳам, ўргилиб ҳам уни ичаман.

Эркинликнинг кам экани, журналистика сохасидаги айрим кишиларнинг асл юзи (аслида иккиюзламачилар ҳамма сохада бор), менга Диёр эмас, Имомхўжаев деб қарашлари-ю, яна бир қатор майда нарсалар ҳамиша қўшимча юк бўлиб келади. Йўқ, мен фамилиямдан ийманмайман. У билан фахрланаман! Лекин нима қоралашимдан қатъий назар мендан олдин бу сохада бўлган уч кишининг мендан олдинги карьераси билан ҳисоблашишим кераклиги шу сохада бўлган қолган тенгдошларимдан мени ажратиб туради. Нима ёзмай, қандай лавха тайёрламай менга Имомхўжаевнинг ўғил ёки набираси сифатида баҳо беришади. Ўзим инсон ва унинг хунарини алоҳида-алоҳида баҳолашни ўргандим-у, ўзимга келганда бунга эришмадим, эриша олмайман ҳам. Оддий мисол, мен “Футбол шарҳи”да тайёрлаган лавхаларни умуман бошқа бир журналист, мутлақо бошқа каналга олиб чиқса, унга муносабат ҳозиргидек бўлмайди. Имомхўжаевлар бир-бирига ёрдам беришдан кўра кўпроқ ҳалал беради. 1та муассасада иккита бир хил фамилиядаги кишининг ишлаши қийин, маълум масала юзасидан 4та Имомхўжаев фикр билдиролмайди, фикрлари умуман бошқа-бошқа бўлган тақдирда ҳам. Ва 1тасининг қилган ишига бериладиган баҳога қолганлари ҳам қўшиб юборилади, алоқаси бўлса, бўлмаса.

***

Хайрулла Ҳамидов менга далда бериб, 2та мисолни келтириб ўтарди. Биринчиси ўзларидан бўлиб, “Холислик сари” дастури эфир юзини кўра бошлаган вақтларда уларга қаратилган гаплар бўлса, иккинчиси Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг ўғилларига тегишли гап эди: “Оловдан кейин кул қолади!”.

Гап шундаки, Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг ўғилларидаги қироатга фақатгина ҳавас қилиш мумкин. Унинг қироати отасиникидан ҳам чиройлироқ ва майинроқ. Бироқ шайхнинг ўзлари мусулмон дунёси орасида қандай ўринга эга эканликлари, уларнинг билимлари аслида қандайлигини ҳаммамиз яхши биламиз. Жумладан, уларнинг ўғиллари ҳам. Буни онгли равишда тушунган инсон сифатида у киши юқоридаги сарлавҳани кулиб айтган холос: оловдан кейин кул қолади. Одамлар ўғилга алоҳида шахсдан кўра, Шайхнинг ўғли сифатида қарайверишади...       

Ҳамма ўқиши шарт эмас-2

Мен яқинда “Стадион” сайти админларидан ундаги блогимни ўчириб ташлашни илтимос қилдим. Боиси улардан айримлари бир неча бор ғирром ўйин қилишди. Мен бу ҳақда хали батафсил тўхталиб ўтаман. Ва албатта Қосимовга қарши бошланган кампания борасидаги фикрларим билан ҳам ўртоқлашаман. Твиттер микроблогида ёзилган фикрларга қарши раддияни сайтга олиб чиққан, қўшимчасига журналистика принципларига терс ўлароқ менинг фикрларимдан иқтибос келтирмаган сайт админлари борасида ўз фикрим бор.

Қуйида муаммонинг куртак ёзишига сабаб бўлган воқеалардан бирига тўхталиб ўтишни лозим топдим. Кўпчиликка сир эмаски, “Футбол шарҳи” кўрсатувининг 8 июль кунги сонида мен “Бунёдкор” – “Локомотив” клублари иштирокидаги ўйиннинг қисқача шарҳига муаллифлик қилдим. Уни қуйидагиҳавола ёрдамида кўриш имконига эгасиз.

Айтишим керакки, лавҳа ҳеч қандай “закас” эвазига тайёрланмаган. Шундай фикрдаги кишилар бўлса, буни исботлаб беришларига тўғри келади. Олий лига биринчи давраси сўнгги туридаги ўйинни қайта-қайта кўриб чиққанимдан кейин шарҳ матнини телевидениенинг ўзида ёзиб тугатганимга гувоҳ ҳамкасбларим бор. Ва умид қиламанки, улар масалага ойдинлик киритиш учун айни ҳақиқатни айтишдан ийманишмайди. Гувоҳликда мен томон бўлишлари шарт эмас, борини айтишса бўлгани. Шунингдек, такрорий лавхалар орқали аниқ хулоса чиқариб олмаганимда, мен ҳакамлик масаласига тил текказишдан ўзимни тийган бўлардим. Ишонч пайдо бўлиши учун кадрларнинг бор экани етарли эди.

10 июль куни ЎФФ матбуот хизмати бўлими бошлиғи Санжар Ризаев “Футбол шарҳи” кўрсатувидаги менинг лавхамга твиттер аккаунти орқали ўз фикрини билдирди. Фикр раддий кўринишида бўлгани учун “Стадион” сайти буни хабар тариқасида чоп этди ва менинг бунга қаршилигим йўқ. Қолаверса, ЎФФ матбуот котиби сифатида Санжар Ризаев раддия билан чиқишга тўла ҳақли. Интернет сайтлари эса расмий кишининг сўзларидан иқтибос тариқасида хабар тайёрлашларида ҳам ҳеч қандай ғайриоддий ҳаракат кўрмадим. Бунга қадар твиттердаги аккаунтим орқали сайт ижодкорларининг айрим ҳаракатларини танқид қилиб келаётганим важидан менга қарши раддияни улар жон деб оммага ошкор қилишлари табиий бир хол.

Бироқ эътиборга арзигулик масала шундаки, сайт ижодкорлари менинг Санжар Ризаевнинг ёзганларига жавобимни сайтга қўйишмади. Бунга уларнинг тўла ҳаққи бор. Зеро уларни нимани хоҳлашса шуни беришади. Аммо ўзини адолат тарафда деб кўрсатаётган кишиларнинг ахборот етказишдаги принциплари айрим манфаатлар эвазига қурилганини пайқаш учун бу биринчи баҳона эди.

Қуйида Санжар Ризаевнинг “Футбол шарҳи” кўрсатувидаги лавхага фикрлари билан танишиб олишингиз мумкин. Улар ЎФФ матбуот котибининг твиттер аккаунтидан кўчириб олинган:

·         “Ушбу ҳафтада “Спорт” телеканали орқали намойиш этилган “Футбол шарҳи” дастуридаги Тошкент дербиси шарҳи ҳақида бироздан сўнг гаплашамиз”

·         “Футбол шарҳи”даги Тошкент дербиси шарҳини кўролмаганлар бўлса телефонда ёзилган варианти бор: http://moby.to/kzrimv  Дискуссия учун муҳим”

·         “Буларнинг барчаси менинг фикрим. “Футбол шарҳи”даги Тошкент дербиси шарҳи холислик билан қилинган дейишимга қуйидагилар ҳалақит бераяпти”

·         “Шарҳ ПФЛни айблаш билан бошланади. “Эрматовни ўйинга тайинлагани ПФЛнинг айби” дейилади. Хато. Ҳакамларни ПФЛ эмас, ЎФФ белгилайди”

·         “Дерби ҳақидаги лавҳа Мурод Отажоновнинг ҳакамни айблаганлиги ҳақидаги фикр билан давом эттирилган, лекин бир савол очиқ қолган”

·         “Савол шуки, “Бунёдкор” бош мураббийи ким? Тўғри, Миржалол Қосимов. Унда Мурод Отажонов матбуот анжуманида нима қилаяпти?”

·         “Ваҳоланки, регламентнинг 4.23 бандига кўра, Олий лига клублари бош мураббийлари ўйиндан кейинги матбуот анжуманларида қатнашиши ШАРТ”

·         “ФИФА рефериси Равшан Эрматовнинг шахсиятига тегиши мумкин бўлган гаплар бор: “...руҳий аҳволини тиклаши керак эди”. Этикага тўғри келмайди”

·         “Равшан Эрматов ўйинга тайёр бўлмаса, бу ҳақда биринчи бўлиб ўзи ЎФФ Ҳакамлар ва инпекторлар департаментига хабар беради”

·         “Мураббий матбуот анжуманида ҳакамликка баҳо бермайди. Бу ҳақда савол бўлса матбуот котиби саволни жавобсиз қолдириб, кейингисига ўтиши керак”

·         “Мураббий ҳакамни танқид қилган ҳолатда, Осиёда масалан, комиссар бу ҳақда хабар беради. ОФК ҳисоботни ўрганиб чиқиб, мураббийни жазолайди”

·         “Масалан, Тошкентнинг “Бунёдкор” клуби мураббийи Мурод Отажонов ҳам шу иши учун ЎФФ тартиб-интизом қўмитаси қарорига кўра жаримага тортилди”

·         “ЎФФ Матбуот хизмати талабига кўра, бош мураббий матбуот анжуманида бесабаб қатнашмайдиган бўлса, 2014 йилдан бошлаб унга чора кўрилади”

·         “Шарҳга журналистик этика ва стандартлари нуқтаи назаридан қаралганда, унга объективлик, аниқлик ва ишончлилик етишмаяпти деб ўйлайман”

·         “Ҳа, дарвоқе. Эрматовга ўйиндан бир кун ўтиб интервью беришни, гап ПФЛ учрашуви ҳақида кетаяптими, Регламент таъқиқламайди. Бундай пункт йўқ”

10 июль куни ёзилган раддия шу куннинг ўзида “Стадион” сайтига қўйилди. Мен эса орадан икки кун ўтиб, 12 июль куни бунга жавоб бердим. Бироқ сайт ижодкорлари буни беэътибор қолдиришди. Вахоланки, масалага ойдинлик киритиш истагида бўлган журналист ҳар икки томон фикрини кўрсатишга мажбур. 12 июль кунги холатга кўра “Стадион” сайти ижодкорларидан Шуҳрат Шокиржонов ва Қаҳрамон Асланов менинг твиттер аккаунтимни кузатиб боришларини инобатга олсак, журналистик принципга амалга қилиш уларнинг қўлида эди.

Мен бежизга Олимхўжа Бўронов номини тилга олмадим. Кейин аниқлашимча, мазкур воқеалар рўй берган вақтда Бўронов Тошкентда бўлмаган. У хаттоки, Санжар Ризаевнинг айтганлари сайтда эълон қилинганидан ҳам бехабар бўлган. Бу биринчи навбатда Бўроновни вазиятдан четга олиб чиқса, иккинчи навбатда сайтда аниқ бошқарув тизими йўқ эканидан далолат беради. Яъни, сайт админлари якдил принцип асосида фаолият олиб боришмайди. Уларнинг айримлари эса кампания кўринишида фаолият кўрсатишади, бунга кейинроқ тўхталаман. “Биз кампаниябоз эмасмиз” деган раддияга эса тупурган жойим бор!

Энди эса мен твиттер аккаунтимда қайтарган жавобларни ўқишингиз мумкин. Олдиндан шуни айтишим керакки, 140та ҳарф билан фикрни баён қилиш имконини берадиган твиттер микроблогидаги фикрларим тушунарли бўлиши учун қисқартиришлари олиб ташланган.

  

·         “Қуйида ёзиладиган твитларнинг барчаси ЎФФ матбуот котиби, “Футбол шарҳи” мухлислари ва ўзбек футболига бефарқ бўлмаган кишилар учун”

·         “ЎФФ матбуот котиби С.Ризаев “Футбол шарҳи” кўрсатуви борасида ўз фикрлари билан ўртоқлашди. Бу инсон ҳақида фикримни икки кун олдин айтдим”

·         “СР: “Шарҳга журналистик этика ва стандартлари нуқтаи назаридан қаралганда, унга объективлик, аниқлик ва ишончлилик етишмаяпти деб ўйлайман”

·         “Бу шунчаки СРнинг фикри холос. Объективлик ҳақида гап кетганда унда на “Локомотив” ва на “Бунёдкор” танқид қилинмаган. Ҳакам қарорлари шарҳланган”

·         “Аниқлик борасида СР нима тушунади билмайман. Лекин унда аниқ такрорий лавҳалар бор. Лавҳа бор пайтда яна қандай аниқлик, тушунмадим...”

·         “Ишончлилик ҳақида гап кетганида ўзимга ишонганим учун бу шарҳни ёзишга жазм этдим”

·         “Ва шарҳ қолиб, М.Қосимов, М.Отажонов ҳақидаги фикрлар келтириб ўтилганидан билиш мумкинки, раддияга ишончлилик етишмаяпти”

·         “Чунки Отажонов, Қосимов ёки Эрматов ўзига жавоб беради. Мен эса ўз шарҳимга жавоб бераман. Қолгани ПФЛнинг муаммоси, менинг эмас”

·         “СР: “Эрматовнинг ўйинга тайинлангани ПФЛнинг айби” дейилади. Бу хато фикр. Сабаби, ҳакамларни ўйинларга ПФЛ эмас, ЎФФ тайинлайди”

·         “Бир жойда жойлашган ва илдизлари умумий бўлган 2та ташкилот номини адаштириш мани хатойим. Аммо буни ўзим учун майдалашиш дедим”

·         “Матбуот анжуманига мураббий кирадими ёки йўқ, унда сўкинадими ёки йўқ, менинг ишим эмас. Ва шарҳ матбуот анжумани хусусида ҳам эмас”

·         “Журналист учун мавзу жуда муҳим. Менга мавзу ва фактларнинг бор экани етарли”

·         “Боз устига жаримани Отажонов тўлайдими ёки Қосимов, бу ҳам менинг ишим эмас. Ва бу холат мени қизиқтирмайди”

·         “Мени қизиқтирадиган холат эса ПФЛнинг нега айнан “Бунёдкор” – “Локомотив” ўйинидан кейин тилга киргани. Унга қадар ПФЛ матбуот анжуманларини кузатмадими?”

·         “Маълумот ўрнида “Бунёдкор” – “Сўғдиёна”, “Динамо” – “Бухоро”, “Динамо” – “Шўртан”, “Сўғдиёна” – “Нефтчи”, “Навбаҳор” – “Бунёдкор” ўйинидан кейинги матбуот анжуманларини кўриб чиқишни тавсия қиламан”

·         “Зеро юқоридаги ўйинлардан кейин ҳам мураббийлар ҳакамлик борасида фикр билдиришган. Ва умуман мен бунга қарши эмасман”

·         “Агар ҳакам ўйинни яққол ўлдирган бўлса, мураббийнинг сўз эркинлиги ҳуқуқи бузилишига қўшилмайман”

·         Мадомики мураббий ноҳақ бўлиб, ҳакамга тухмат қилгани аниқлансагина, уни тортишларига қарши эмасман”

·         “СР: “Равшан Эрматов ўйинга тайёр бўлмаса, бу ҳақда биринчи бўлиб ўзи ЎФФ ҳакамлар ва инспекторлар департаментига хабар беради”

·         “ЎФФ ҳакамлар ва инспекторлар департаменти ё жаҳон футболини кузатиб бормайди ёки бюрократияга амал қилади”

·         “Бундан келиб чиқадики, ўйинга маст холда келган ҳакам “мен мастман” деб айтмаса, ўйинни бошқариши мумкин”

·         “СР: “Мураббий матбуот анжуманида ҳакамликка баҳо бермайди. Бу ҳақда савол бўлса матбуот котиби саволни жавобсиз қолдириб, кейингисига ўтиши керак”

·         “Баҳони инспектор беради. Мураббий эса фикр бериши мумкин. Агар матбуот котиби журналист саволини жавобсиз қолдирса, матбуот анжумани нега керак?!”

·         “СР: “Мураббий ҳакамни танқид қилган холатда, Осиёда масалан, комиссар бу ҳақда хабар беради. ОФК хисоботни ўрганиб чиқиб, мураббийни жазолайди”

·         “Комиссарнинг вазифаси матбуот анжуманини эшитиб бориш эмас. 2та араб клуби ўйинига СР комиссар бўлиб қолса нима бўлади?”

·         “СР: “ЎФФ матбуот хизмати талабига кўра бош мураббий матбуот анжуманида бесабаб қатнашмайдиган бўлса, 2014 йилдан бошлаб унга чора кўрилади”

·         “Шу жойи ёқди. Қатнашсин бош мураббий! Лекин хорижда ҳам қатнашмайдиган холатлар кўп бўлади”

·         “Эрматовнинг “Стадион”га берган интервьюси хато деганимда ПФЛга эмас, ФИФАга урғу бердим, адаштириш керак эмас”

·         “Ва хатони умуман регламент сифатида эмас, қўрқоқ олдиндан мушт кўтариши сифатида тушунилгани сабаб айтдим”

·         “Шарҳ Эрматов хусусида бўлиб, раддияда Қосимовнинг хатолари санаб ўтилди. Хато есть хато”

·         “Лекин ҳакамлар қачонгача сувдан қуруқ чиқади?”

·         “Пахтакор” – “Насаф” учрашувини бошқарган ҳакам борасида ҳам танқидий шарҳ тайёрлаганман. Лекин унда ЎФФ матбуот хизмати нега жим эди?”

·         “Ёки ўзбек футболи ривожига ҳисса қўшиш, хоҳлаган пайтда уни булғаш учун йўлланмами?”

·         “Журналистик этика ва унинг қолган масалалари борасида ўз фикрим бор. Журналистиканинг қолган принципларини ҳам билишса ёмон бўлмайди”

·         “Зеро адолатсизлик қолиб, унга тил теккизмасликка чорлаш журналистика принципининг энг асосийси – холисликка таҳдид деб биламан”

·         “Агар журналистика ва футбол ривожи керак бўлмай, журналистни жим юришга ундаш бўлса, мана бу журналист томонидан касб этикасининг бузилиши”

·         “ПФЛ регламентини пеш қилишсин, мураббийларга! Аммо журналистга эмас. Зеро мени ўша регламентга қўшилмайдиган жойларим бор”

·         “Ва бу ҳақда босқичма-босқич маълумот бериб боравераман. ПФЛ камчиликсиз ташкилот эмаски, унинг регламентини шарҳлаб бўлмаса”

·         “Лентадаги “монополия” ва эзмалик учун сорри. Саломат бўласизлар”

Кейинчалик мен Санжар Ризаев билан масалага ойдинлик киритиб олдим. Унинг фикрига кўра, мен шарҳда бош мураббийнинг матбуот анжуманига ташриф буюрмагани ва Мурод Отажоновнинг айтганлари регламентга тўғри келмаслигини ҳам айтиб ўтишим керак эди.

Агар ўйин олди ва ундан кейинги барча нарсани 2 дақиқалик лавхага сиғдириб бўлганида эди, мен албатта буни кўрсатиб ўтган бўлардим. Вақт тиғизлиги сабаб хаттоки ҳар икки клуб футболчилари томонидан ташкил қилинган хавфли ҳужумларнинг камида 80 фоизига тўхтала олмадим. Ва мен шарҳга мавзу сифатида ҳакамликни танлаб олдим,бу менинг ҳуқуқим. Агар мен илгариги каби ПФЛ ходими бўлганимда эди, Санжар Ризаевнинг фикрини тўла қўллаб-қувватлаган бўлардим.

Журналист учун мавзу жуда муҳим. Мурод Отажоновнинг матбуот анжуманига кириши муҳим. Кирмаслиги эса бизга мавзу. Регламент ҳақида биз эмас, ПФЛ ходимлари бош қотиришсин. Мурод Отажоновнинг фикрларига келадиган бўлсак, ундаги икки холат менга ҳам эриш туйилди. Бу хато позиция эди. Биринчиси ўзбек журналистларини россиялик журналистлар билан солиштиргани бўлса, иккинчиси Равшан Эрматовнинг Конфедерациялар Кубогидаги иштирокига тўхталиб ўтгани. Бевосита учрашув ҳакамини танқид қилиш эса унинг иши. Бу нарса журналист учун тайёр мавзу. Балки Қосимов матбуот анжуманига кирганида бундай демаган, журналистлар эса мавзусиз қолган бўлишарди. Буниси билан менинг ишим йўқ.

Твиттер аккаунтимда ёзганларимдан қуйидагисига Шуҳрат Шокиржонов фикр билдирди: “Шу жойи ёқди. Қатнашсин бош мураббий! Лекин хорижда ҳам қатнашмайдиган холатлар кўп бўлади”. “Стадион” сайти админининг фикрига кўра, биз хориждан яхши нарсани олишимиз керак, ёмонини эмас. Тўла қўшиламан. Бироқ менинг ёзганимда биринчи гап фикр, иккинчи гап хулоса, учинчи гап ахборот. Бунинг фарқига бориш учун ўта фаросатли бўлиш шарт эмас.

P.S. Мурод Отажоновнинг айтганларига Равшан Эрматов эртаси куниёқ жавоб берди. Агар ПФЛ 2014 йилдан бошлаб тилга кирмоқчи бўлса, адолатли иш кўриши керак. Мураббийнинг сўз эркинлиги бўғиладиган бўлса, бу чекловдан ҳакамлар ҳам четда қолмаслиги лозим... IMHO

Шунингдек, ЎФФ ва ПФЛ матбуот хизмати унинг қайсидир ходимига айтилган фикрдан ўша ходимни ҳимоя қилиши яхши. Маълумот ўрнида, Миржалол Қосимов ҳам терма жамоа бош мураббийи. Ё аслинг каби кўрин, ёки кўринганинг каби бўл!

Давоми бор...