Бобур Йўлдошев рол ижро этган фильмларга беэътибор бўла олмайман. Ўша фильмда Раъно Шодиева ҳам кўриниш берса қизиқиш икки ҳисса ошиши турган гап. Кеча иш билан кўчага чиқишга шошилаётганим бир пайтда телевизорга кўзим тушиб қолди. “МЮ5”да мана шу икки актёр ижросидаги фильм берилаётганди.
Шошаётган киши экранга қараб камида 10 дақиқа туриб қолдим. Давомини томоша қилишга бўлган қизиқиш кучли бўлсада, бу кинони бўш вақтимда бошидан кўрганим маъқул деган қарорга келдим. Биласизми, эл ардоғидаги актёрлар рол ижро этган фильмларимиз кўп. Аммо фақатгина сара ижрочиларни саралаб олиш ҳали яхши иш дегани эмас. Сценарий талабга жавоб бермаса, ўша кино зар қоғозга ўралган чиқиндидан фарқ қилмай қолиши ҳам мумкин. Фақатгина бир марталик эрмакдан бошқасига ярамаётган кинолар кўплиги куннинг асосий муаммоси.
Бугун нонуштага ўтиришим билан шу кинони қайта намойиш қилишди. Кайфиятим кўтарилди. Телевизор овозини баландлатганим қолганларнинг ҳам эътиборини тортди. Оилавий “Тоға” фильмини кўра бошладик. Олдинга ўтиб шуни айтишим керакки, картинани томоша қила туриб, иккита кино ёдимга тушди. Биринчиси Баҳриддин Айназаровнинг “Ўйин”и бўлса, иккинчиси режиссёр Юсуф Розиқовнинг “Дилхирож” кинокартинаси.
“Ўйин”да Улуғбек Қодиров бош ролни ижро этган бўлса, унинг тоғаси ролида Тўхтамурод Азизов кўриниш берган. Қиморбоз ролини эса Фотиҳ Жалолов маҳорат билан ўйнаган. Тоға ўз жиянига сўл йўлнинг оқибати қандай эканини жуда усталик билан кўрсатиб қўйиши фильмнинг умумий мантиғи. Менимча, сиз уни эслай олдингиз. “Дилхирож”ни эса анча олдин кўрганман. Марҳум Алишер Хамроев ҳамда қўшиқчи Севинч Мўминова иштирокидаги фильм. Тўти Юсупова момо ролида кўриниш беради ва бутун бир воқеани жуда чиройли ҳикоя қилади.
Бугун мен кўрган “Тоға” фильмида асосий ролни Бобур Йўлдошев ижро этган. Унга хамроҳлик қиладиган ёш актёрнинг исм-шарифини чалғиганим сабабли эслаб қола олмадим. Таҳминан 7-10 ёшлар атрофида бўлса керак ёши, ролини қойилмақом қилиб ижро эта олган. Фильмларга ёш ижрочилар танланаётганда таниш-билишчиликка йўл қўйилишини ҳеч қачон ҳазм қила олмаганман. “Тоға” кинофильмида бундай эмасди деган хулосага келишим учун етарлича асосларим бор. Адашган бўлсам ҳам фикримдан қайтмайман, болакай ролини жуда яхши ижро этган.
Фильм воқеалари ана шу бола тилидан ҳикоя қилинади. Биринчи навбатда сценарий савияли бўлса, иккинчи томондан унга актёрлар жуда усталик билан танлаб олинган. Нигора Каримбоева, Феруза Собитова каби актрисаларимиз ҳам ўзларига юклатилган вазифани қойилмақом қилиб уддалашган. Режиссёрлик иши ҳам таҳсинга лойиқ. “Дилхирож”ни эслаганимнинг сабаби шундаки, воқеалар ўрганиб қолганимиз каби пойтахтда эмас, бошқа шаҳарда суратга олинган. Бухоро, Хорвазм ёки Хивани эслатиб юборди, аниқ билмайман. Яна бир томони, ўтмиш кимдир томонидан ҳикоя қилинади. Унда миллий анъаналар ва удумларга усталик билан эътибор берилган бўлиб, бу ҳолат томошабиннинг ғашини келтирмайди. Аксинча, ўзимизга тегишли бўлган одат ва анъаналарга нисбатан хурмат туйғусини пайдо қилади. Шунингдек, дубляж жараёнида актёрлар овозига фон сифатида ажойиб мусиқалар танлаб олинган. Бу ҳам қайсидир маънода “Тоға” фильмига ўзгача файз берган. Фильм якунида унда рол ижро этганларнинг барчаси битта мусиқа остида ва битта планда рақс тушишлари ҳамда бу холат бош қаҳрамоннинг қандайдир лаҳзалар ичида кечираётган кечинмалари сифатида кўрсатиб ўтилиши, менда илиқ таассурот қолдирди, режиссёрга бўлган хурматни оширди.
Ғарб киноларини томоша қилаётганимизда, унда асосий эътибор режиссёр ҳамда сценарий муаллифига қаратилади. Ундан кейингина асосий қаҳрамонлар ролини ижро этган кишиларга урғу берилади. “Тоға” фильм сўнггида унинг режиссёри алоҳида кўрсатиб ўтилишига негадир ишондим. Менимча иш шунга муносиб эди. Аммо режиссёр исми-шарифи умумий рўйхатнинг қоқ ўртасида кетди – Музаффар Шодиев. Суриштирсам, фильм Рашид Маликовга тегишли деб ҳам айтишди. Ишланганига хатто икки йилча ҳам бўлибди. Вақтида кўрмаганим алам ҳам қилди. Муҳими асар ўз ишининг усталари томонидан суратга олингани ва кеч бўлсада уни томоша қилганим.
Бевосита фильмдаги воқеаларга тўхталиб ўтсам, ёзги таътилни Тошкентдан ташқарида, аниқроғи тоғасининг уйида ўтказиш учун келган болакай қисқа вақт ичида бир қатор воқеаларнинг гувоҳига айланади ва уларнинг ҳар биридан ўз келажаги учун катта сабоқ олаверади. Қўчқор ва хўроз уруштириш, қарта билан қимор, ошиқ ташлаш каби ўйинлар, улардаги ғирромликлар, ҳалоллик ва ҳаром йўл ўртасидаги чизгилар нозик дид билан кўрсатилган. Қувончли кунларингда атрофингда гирдикапалак бўлган инсонларнинг, бошингга кулфат тушганида сендан узоқлашиб кетишлари ўткир сатира билан суратга олинган. Йўқ жойдан пул топадиган даллолар-у, мағлубиятни ҳеч қачон ҳазм қила олмайдиган ва сени ҳар доим жарлик сари яқинлаштирадиган қиморбозлар образи ишонарли талқин қилинган. Эр-хотин ўртасидаги севги, садоқат ҳамда вақти-вақти билан бу туйғуларга қарши кучнинг туғён уриб туриши ортиқча бўёқларсиз, бўрттиришларсиз очиб берилган. Бир сўз билан айтганда кўришга арзигулик фильм.
Яхши фильмлар вақт ўтсада “ўлиб” қолмайди. Сўнгги йилларда мен томоша қилган ўзбекча кинолар орасида “Тоға” ўзгача ўрин тутадиган бўлди. Танқидчиларимиз унинг ҳам қатор камчиликларини топиб беришлари мумкин. Аммо бугун ишланаётган қолган фильмлар билан солиштирганда мен ҳикоя қилган фильм ўртасида ер билан осмонча фарқ бор. Сийиқаси чиққан ва кези келганда умуман ўхшамайдиган жаргон иборалар-у, еган-емаган приколлари билан бачканалаштирадиган киноларни суратга олаётган “режиссёрлар”имиз ҳам “Тоға”ни томоша қилиб, унга ўзлари баҳо беришсин.
Тоға ҳаётнинг аччиқ ва чучугига бардошли бўлиш кераклигини жиянига ўз ҳаёт йўли билан тушунтириб боради. Унинг сўнгги хулосаси жуда ажойиб: “Сен яхшиси шахматни ўрган. Унда ғирром қилиб бўлмас экан”. Сизга ҳам тавсия қиламан.
Шошаётган киши экранга қараб камида 10 дақиқа туриб қолдим. Давомини томоша қилишга бўлган қизиқиш кучли бўлсада, бу кинони бўш вақтимда бошидан кўрганим маъқул деган қарорга келдим. Биласизми, эл ардоғидаги актёрлар рол ижро этган фильмларимиз кўп. Аммо фақатгина сара ижрочиларни саралаб олиш ҳали яхши иш дегани эмас. Сценарий талабга жавоб бермаса, ўша кино зар қоғозга ўралган чиқиндидан фарқ қилмай қолиши ҳам мумкин. Фақатгина бир марталик эрмакдан бошқасига ярамаётган кинолар кўплиги куннинг асосий муаммоси.
Бугун нонуштага ўтиришим билан шу кинони қайта намойиш қилишди. Кайфиятим кўтарилди. Телевизор овозини баландлатганим қолганларнинг ҳам эътиборини тортди. Оилавий “Тоға” фильмини кўра бошладик. Олдинга ўтиб шуни айтишим керакки, картинани томоша қила туриб, иккита кино ёдимга тушди. Биринчиси Баҳриддин Айназаровнинг “Ўйин”и бўлса, иккинчиси режиссёр Юсуф Розиқовнинг “Дилхирож” кинокартинаси.
“Ўйин”да Улуғбек Қодиров бош ролни ижро этган бўлса, унинг тоғаси ролида Тўхтамурод Азизов кўриниш берган. Қиморбоз ролини эса Фотиҳ Жалолов маҳорат билан ўйнаган. Тоға ўз жиянига сўл йўлнинг оқибати қандай эканини жуда усталик билан кўрсатиб қўйиши фильмнинг умумий мантиғи. Менимча, сиз уни эслай олдингиз. “Дилхирож”ни эса анча олдин кўрганман. Марҳум Алишер Хамроев ҳамда қўшиқчи Севинч Мўминова иштирокидаги фильм. Тўти Юсупова момо ролида кўриниш беради ва бутун бир воқеани жуда чиройли ҳикоя қилади.
Бугун мен кўрган “Тоға” фильмида асосий ролни Бобур Йўлдошев ижро этган. Унга хамроҳлик қиладиган ёш актёрнинг исм-шарифини чалғиганим сабабли эслаб қола олмадим. Таҳминан 7-10 ёшлар атрофида бўлса керак ёши, ролини қойилмақом қилиб ижро эта олган. Фильмларга ёш ижрочилар танланаётганда таниш-билишчиликка йўл қўйилишини ҳеч қачон ҳазм қила олмаганман. “Тоға” кинофильмида бундай эмасди деган хулосага келишим учун етарлича асосларим бор. Адашган бўлсам ҳам фикримдан қайтмайман, болакай ролини жуда яхши ижро этган.
Фильм воқеалари ана шу бола тилидан ҳикоя қилинади. Биринчи навбатда сценарий савияли бўлса, иккинчи томондан унга актёрлар жуда усталик билан танлаб олинган. Нигора Каримбоева, Феруза Собитова каби актрисаларимиз ҳам ўзларига юклатилган вазифани қойилмақом қилиб уддалашган. Режиссёрлик иши ҳам таҳсинга лойиқ. “Дилхирож”ни эслаганимнинг сабаби шундаки, воқеалар ўрганиб қолганимиз каби пойтахтда эмас, бошқа шаҳарда суратга олинган. Бухоро, Хорвазм ёки Хивани эслатиб юборди, аниқ билмайман. Яна бир томони, ўтмиш кимдир томонидан ҳикоя қилинади. Унда миллий анъаналар ва удумларга усталик билан эътибор берилган бўлиб, бу ҳолат томошабиннинг ғашини келтирмайди. Аксинча, ўзимизга тегишли бўлган одат ва анъаналарга нисбатан хурмат туйғусини пайдо қилади. Шунингдек, дубляж жараёнида актёрлар овозига фон сифатида ажойиб мусиқалар танлаб олинган. Бу ҳам қайсидир маънода “Тоға” фильмига ўзгача файз берган. Фильм якунида унда рол ижро этганларнинг барчаси битта мусиқа остида ва битта планда рақс тушишлари ҳамда бу холат бош қаҳрамоннинг қандайдир лаҳзалар ичида кечираётган кечинмалари сифатида кўрсатиб ўтилиши, менда илиқ таассурот қолдирди, режиссёрга бўлган хурматни оширди.
Ғарб киноларини томоша қилаётганимизда, унда асосий эътибор режиссёр ҳамда сценарий муаллифига қаратилади. Ундан кейингина асосий қаҳрамонлар ролини ижро этган кишиларга урғу берилади. “Тоға” фильм сўнггида унинг режиссёри алоҳида кўрсатиб ўтилишига негадир ишондим. Менимча иш шунга муносиб эди. Аммо режиссёр исми-шарифи умумий рўйхатнинг қоқ ўртасида кетди – Музаффар Шодиев. Суриштирсам, фильм Рашид Маликовга тегишли деб ҳам айтишди. Ишланганига хатто икки йилча ҳам бўлибди. Вақтида кўрмаганим алам ҳам қилди. Муҳими асар ўз ишининг усталари томонидан суратга олингани ва кеч бўлсада уни томоша қилганим.
Бевосита фильмдаги воқеаларга тўхталиб ўтсам, ёзги таътилни Тошкентдан ташқарида, аниқроғи тоғасининг уйида ўтказиш учун келган болакай қисқа вақт ичида бир қатор воқеаларнинг гувоҳига айланади ва уларнинг ҳар биридан ўз келажаги учун катта сабоқ олаверади. Қўчқор ва хўроз уруштириш, қарта билан қимор, ошиқ ташлаш каби ўйинлар, улардаги ғирромликлар, ҳалоллик ва ҳаром йўл ўртасидаги чизгилар нозик дид билан кўрсатилган. Қувончли кунларингда атрофингда гирдикапалак бўлган инсонларнинг, бошингга кулфат тушганида сендан узоқлашиб кетишлари ўткир сатира билан суратга олинган. Йўқ жойдан пул топадиган даллолар-у, мағлубиятни ҳеч қачон ҳазм қила олмайдиган ва сени ҳар доим жарлик сари яқинлаштирадиган қиморбозлар образи ишонарли талқин қилинган. Эр-хотин ўртасидаги севги, садоқат ҳамда вақти-вақти билан бу туйғуларга қарши кучнинг туғён уриб туриши ортиқча бўёқларсиз, бўрттиришларсиз очиб берилган. Бир сўз билан айтганда кўришга арзигулик фильм.
Яхши фильмлар вақт ўтсада “ўлиб” қолмайди. Сўнгги йилларда мен томоша қилган ўзбекча кинолар орасида “Тоға” ўзгача ўрин тутадиган бўлди. Танқидчиларимиз унинг ҳам қатор камчиликларини топиб беришлари мумкин. Аммо бугун ишланаётган қолган фильмлар билан солиштирганда мен ҳикоя қилган фильм ўртасида ер билан осмонча фарқ бор. Сийиқаси чиққан ва кези келганда умуман ўхшамайдиган жаргон иборалар-у, еган-емаган приколлари билан бачканалаштирадиган киноларни суратга олаётган “режиссёрлар”имиз ҳам “Тоға”ни томоша қилиб, унга ўзлари баҳо беришсин.
Тоға ҳаётнинг аччиқ ва чучугига бардошли бўлиш кераклигини жиянига ўз ҳаёт йўли билан тушунтириб боради. Унинг сўнгги хулосаси жуда ажойиб: “Сен яхшиси шахматни ўрган. Унда ғирром қилиб бўлмас экан”. Сизга ҳам тавсия қиламан.
Комментариев нет:
Отправить комментарий