Тошкентнинг “Локомотив” клуби миллий чемпионат доирасида уй учрашувларини ўтказса, “Спорт” телеканали уни тўғридан-тўғри трансляция қилмайди. Бу эса футбол мухлисларининг эътирозларига сабаб бўлиб келади.
Аслини олганда “Локомотив” стадионидан тўғридан-тўғри трансляция қилишнинг имконияти бор. Сизга яхши маълумки, “темирйўлчилар”нинг Осиё чемпионлар лигаси доирасидаги ўйинлари жонли эфирда намойиш қилинди. Ўз навбатида футбол мухлислари ҳам айнан мана шу ҳолатни сабаб сифатида кўрсатиб, “Спорт” телеканалини миллий чемпионат ўйинларига бўлган эътиборсизликда айблаб келишади.
Олдиндан шуни айтиш керакки, чемпионлар лигаси ўйинлари ҳамда ички чемпионат беллашувлари трансляция бир-биридан фарқ қилади. Қитъанинг клублар ўртасидаги энг нуфузли мусобақаси телетранслцияси ҳуқуқини WSG (World sport group) сотиб олган. Шундан келиб чиққан ҳолда, мазкур компания чемпионлар лигасида Ўзбекистон шарафини ҳимоя қилаётган клублар иштирокидаги ўйинларнинг барчасини спутникка, спутник орқали бутун дунёга узатиб келади. “Спорт” телеканали “Локомотив” иштирокидаги чемпионлар лигаси ўйинларини айнан спутник орқали футбол мухлисларига тақдим этиб келмоқда.
Бунда бир жиҳатга эътибор қаратиш керак. Спутникдан фойдаланиш кичик суммани ташкил қилмайди. МТРК WSGни ўз техникаси билан таъминлаш эвазига ўзаро келишувга эришган. Шундан келиб чиқиб айтганда, трансляцияни Ўзбекистон телевидениеси уюштиради. WSG эса спутник билан боғлиқ келишув ва унинг ҳаражатларини ўзи амалга оширади. Биздаги техника ҳам трансляция вақтида шу компания манфаатлари учун ишлайди. “Локомотив” иштирокидаги ўйин гарчи Тошкент шаҳрида кечаётган бўлсада, агар трансляция спутникка узатилмаса, телевидениеда уни қабул қилиш имконияти йўқ. WSG аралашувисиз амалга ошириладиган олий лига ўйинлари транслциясини мана шу йўл билан узатишга “Спорт”нинг маблағи етмайди.
Мавзуни яхшироқ тушунишингиз учун “Пахтакор” ҳамда “Бунёдкор” клублари иштирокидаги ўйинлар трансляциясига ҳам тўхталиб ўтишга ҳаракат қиламан. Ундан олдин эса трансляциянинг уч хил шакли борлигини билиб олиш керак бўлади:
1. Оптик толали кабель ёрдамида.
2. Релейка ёрдамида.
3. Спутник ёрдамида.
Буни қарангки, Тошкент шаҳри клублари иштирокидаги ўйинлар трансляциясида ҳар учала усулдан ҳам фойдаланилади. “Пахтакор” стадиони телевидениега жуда яқин жойлашгани сабабли юмуш анчагина камаяди. Стадионнинг энг баланд нуқтасига КТСга тегишли бўлган релейка ўрнатилса – масала ҳал. Релейка сигнални МТРК ҳудудида жойлашган телеминорага тўғридан-тўғри узатади ҳамда телемарказ сигнални қабул қилиб олиб, уни бутун республикага тарқатади. Худди шу усулни “Локомотив” стадионидаги ўйин вақтида ҳам амалга ошириш мумкин. Бунинг учун стадион чеккасида релейка ўрнатиш мумкин бўлган алоҳида башня қуриш керак бўлади. Яна ҳам аниқроқ қилиб айтганда, МТРК телеминораси ҳамда релейка ўртасида сигнални тўсиб қўйиши мумкин бўлган объект бўлмаслиги керак (дарахт, минора, бино ва ҳоказо). “Локомотив” стадиони шундай ҳудудда жойлашганки, у ерга баланд башня қуриш мумкин эмас. Шундай экан, ўз-ўзидан бу йўл четга чиқади.
Оптик толали кабель ёрдамида трансляцияни амалга ошириш жуда мақбул вариант. “Бунёдкор” иштирокидаги ўйинлар мана шу усулда кўрсатилади. Тошкент шаҳри АТСларига тегишли бўлган рақамлар еттиталик кўриниш олган йилларданоқ бутун шаҳар бўйлаб оптик толали кабеллар ўтказиш бошланган. Бугунга келиб, шаҳарнинг барча қисмидан бу кабеллар ўтган. “Бунёдкор” стадионидан ўтган оптик толалари кабеллар ёрдамида сигнал энг яқин АТСга узатилади. АТС орқали эса телемарказ сигнални ҳеч бир қийинчиликсиз қабул қилиб олади. Аслини олганда “Бунёдкор” стадионидаги энг баланд нуқтага релейка ўрнатиш орқали ҳам бу мушкулотни ҳал қилиш мумкин. Аммо стадион ҳамда МТРК телеминораси ўртасида бир қатор тўсиқлар мавжуд. Иккинчи томондан эса, оптик толали кабеллар тортиб чиқилган “Бунёдкор” стадионида релейка учун башня бунёд этилмаган. “Стадион”нинг устки қисмига чиқиб боришнинг имконияти йўқ.
Ўз-ўзидан савол туғилади: “Локомотив” стадионидан оптик толали кабеллар ўтмаганми? Агар жавобимиз йўқ бўлганида, мазкур клубнинг уй учрашувлари жонли кўрсатилмаётганига асосий сабабчилар стадионни бунёд этганлар бўлиб чиқишарди. Бугунга келиб замонавий спорт ареналари қуришнинг асосий талабларидан бири, ОАВ учун барча шароитларни яратиш. “Локомотив” стадиони қурилишида ҳам бу ҳолат инобатга олинган ҳамда оптик толалари кабеллар ўтказилган. Аммо масала фақатгина бу билан ҳал бўлиб қолмайди. Кабел бўлгани билан, сигнални узатиш учун ҳар икки объектни боғлаши керак бўлган икки техника бор: энкодер ва декодер. Бир киши бемалол кўтариб юрадиган шу кичик техника ҳам жуда қиммат туради. Уларсиз трансляцияни амалга оширишнинг иложи йўқ.
“Бунёдкор” стадионининг очилиши арафасида ҳам шунга ўхшаш муаммо чиқиб келганди. Ҳукумат эътиборида турган тадбирнинг тўғридан-тўғри эфирга узатилмаслигини тасаввур қилиш қийин. “Шарқ тароналари”дан тортиб, қайсидир вилоят мезбонлик қилаётган универсиада, баркамол авлод каби мусобақалар ҳам жонли эфирда намойиш этилганида, Тошкентдаги катта байрам рўйхатдан тушиб қолиши мумкин эмас. Релейка ўрнатиш учун башня йўқ. Оптик толали кабеллар тортилгани билан, энкодер ва декодер масаласи бор. “Бунёдкор” стадиони бу муаммони зудлик билан ҳал қилиб, катта маблағ эвазига шу икки қурилмани ҳарид қилган ва улардан ҳозирга қадар фойдаланиб келинади.
“Локомотив” стадионида эса на башня бор ва на шу икки қурилма. Ўз-ўзидан “Спорт” телеканали ҳам ўйинларни жонли кўрсата олмайди. Учинчи йўл – спутникка чиқиш эса ҳозирча бизга эмас. Ўз спутнигимиз йўқлиги асосий сабаб бўлса, ўзгалар спутникидан бир неча соатга фойдаланиш жуда катта нарх туради. Шу боисдан ҳам ўйинлар ёзиб олинган ҳолда намойиш этилади.
Маълумот ўрнида айтиш керакки, кунлар исиб боравергани сайин “Локомотив” уй учрашувларини ўтказишни ТТМИ (Тошкент темирйўл муҳандислари институти)га кўчиради. Иссиқ об-ҳаво шароитида ўйин вақтини 16:00 га тайин қилиш на мухлисларга ва ну футболчиларга тўғри келади. Кечроқ соатлар эса хавфсизлик нуқтайи назаридан мумкин эмас. Айни пайтда “Локомотив” клуби трансляциялар масаласига жиддий эътибор қаратиб, телевидение учун шароитлар яратиш ишлари билан банд. Бу стадиондаги асосий муаммолардан бири шундаки, башня тепасига мобил алоқа операторларидан бирининг релейкаси ўрнатилган. Унинг олдида КТС релейкасининг бўлиши, трансляция сифатини бузиши мумкин. Айни пайтда бу муаммонинг ечими топилган. Шунингдек, трансляция сифати яхшироқ бўлиши учун, асосий ва қўшимча камераларни ўрнатиш мумкин бўлган майдончалар ҳам барпо этилмоқда.
Айтмоқчи бўлганим шундан иборатки, “Спорт” телеканалининг “Локомотив” иштирокидаги ўйинларни жонли трансляция қила олмаётганига сабаб миллий чемпионат ўйинларига бўлган эътиборсизлик эмас. Вақти келиб стадион энкодер ва декодерни сотиб олишга барибир мажбур бўлади. Чемпионлар лигаси доирасидаги ўйинларни спутник орқали узатиш аслида қалтис иш. Бунда об-ҳаво ҳам муҳим ўрин тутадики, булутли ҳаво ёки ёғингарчилик авж олган пайтларда спутникдан келаётган сигналда муаммолар кузатилиши мумкин. Кузатилган ҳолатлар ҳам бўлиб ўтди.
Энди сиз муаммо нимада эканини ва уни қандай ҳал қилиш мумкинлигини биласиз.
Аслини олганда “Локомотив” стадионидан тўғридан-тўғри трансляция қилишнинг имконияти бор. Сизга яхши маълумки, “темирйўлчилар”нинг Осиё чемпионлар лигаси доирасидаги ўйинлари жонли эфирда намойиш қилинди. Ўз навбатида футбол мухлислари ҳам айнан мана шу ҳолатни сабаб сифатида кўрсатиб, “Спорт” телеканалини миллий чемпионат ўйинларига бўлган эътиборсизликда айблаб келишади.
Олдиндан шуни айтиш керакки, чемпионлар лигаси ўйинлари ҳамда ички чемпионат беллашувлари трансляция бир-биридан фарқ қилади. Қитъанинг клублар ўртасидаги энг нуфузли мусобақаси телетранслцияси ҳуқуқини WSG (World sport group) сотиб олган. Шундан келиб чиққан ҳолда, мазкур компания чемпионлар лигасида Ўзбекистон шарафини ҳимоя қилаётган клублар иштирокидаги ўйинларнинг барчасини спутникка, спутник орқали бутун дунёга узатиб келади. “Спорт” телеканали “Локомотив” иштирокидаги чемпионлар лигаси ўйинларини айнан спутник орқали футбол мухлисларига тақдим этиб келмоқда.
Бунда бир жиҳатга эътибор қаратиш керак. Спутникдан фойдаланиш кичик суммани ташкил қилмайди. МТРК WSGни ўз техникаси билан таъминлаш эвазига ўзаро келишувга эришган. Шундан келиб чиқиб айтганда, трансляцияни Ўзбекистон телевидениеси уюштиради. WSG эса спутник билан боғлиқ келишув ва унинг ҳаражатларини ўзи амалга оширади. Биздаги техника ҳам трансляция вақтида шу компания манфаатлари учун ишлайди. “Локомотив” иштирокидаги ўйин гарчи Тошкент шаҳрида кечаётган бўлсада, агар трансляция спутникка узатилмаса, телевидениеда уни қабул қилиш имконияти йўқ. WSG аралашувисиз амалга ошириладиган олий лига ўйинлари транслциясини мана шу йўл билан узатишга “Спорт”нинг маблағи етмайди.
Мавзуни яхшироқ тушунишингиз учун “Пахтакор” ҳамда “Бунёдкор” клублари иштирокидаги ўйинлар трансляциясига ҳам тўхталиб ўтишга ҳаракат қиламан. Ундан олдин эса трансляциянинг уч хил шакли борлигини билиб олиш керак бўлади:
1. Оптик толали кабель ёрдамида.
2. Релейка ёрдамида.
3. Спутник ёрдамида.
Буни қарангки, Тошкент шаҳри клублари иштирокидаги ўйинлар трансляциясида ҳар учала усулдан ҳам фойдаланилади. “Пахтакор” стадиони телевидениега жуда яқин жойлашгани сабабли юмуш анчагина камаяди. Стадионнинг энг баланд нуқтасига КТСга тегишли бўлган релейка ўрнатилса – масала ҳал. Релейка сигнални МТРК ҳудудида жойлашган телеминорага тўғридан-тўғри узатади ҳамда телемарказ сигнални қабул қилиб олиб, уни бутун республикага тарқатади. Худди шу усулни “Локомотив” стадионидаги ўйин вақтида ҳам амалга ошириш мумкин. Бунинг учун стадион чеккасида релейка ўрнатиш мумкин бўлган алоҳида башня қуриш керак бўлади. Яна ҳам аниқроқ қилиб айтганда, МТРК телеминораси ҳамда релейка ўртасида сигнални тўсиб қўйиши мумкин бўлган объект бўлмаслиги керак (дарахт, минора, бино ва ҳоказо). “Локомотив” стадиони шундай ҳудудда жойлашганки, у ерга баланд башня қуриш мумкин эмас. Шундай экан, ўз-ўзидан бу йўл четга чиқади.
Оптик толали кабель ёрдамида трансляцияни амалга ошириш жуда мақбул вариант. “Бунёдкор” иштирокидаги ўйинлар мана шу усулда кўрсатилади. Тошкент шаҳри АТСларига тегишли бўлган рақамлар еттиталик кўриниш олган йилларданоқ бутун шаҳар бўйлаб оптик толали кабеллар ўтказиш бошланган. Бугунга келиб, шаҳарнинг барча қисмидан бу кабеллар ўтган. “Бунёдкор” стадионидан ўтган оптик толалари кабеллар ёрдамида сигнал энг яқин АТСга узатилади. АТС орқали эса телемарказ сигнални ҳеч бир қийинчиликсиз қабул қилиб олади. Аслини олганда “Бунёдкор” стадионидаги энг баланд нуқтага релейка ўрнатиш орқали ҳам бу мушкулотни ҳал қилиш мумкин. Аммо стадион ҳамда МТРК телеминораси ўртасида бир қатор тўсиқлар мавжуд. Иккинчи томондан эса, оптик толали кабеллар тортиб чиқилган “Бунёдкор” стадионида релейка учун башня бунёд этилмаган. “Стадион”нинг устки қисмига чиқиб боришнинг имконияти йўқ.
Ўз-ўзидан савол туғилади: “Локомотив” стадионидан оптик толали кабеллар ўтмаганми? Агар жавобимиз йўқ бўлганида, мазкур клубнинг уй учрашувлари жонли кўрсатилмаётганига асосий сабабчилар стадионни бунёд этганлар бўлиб чиқишарди. Бугунга келиб замонавий спорт ареналари қуришнинг асосий талабларидан бири, ОАВ учун барча шароитларни яратиш. “Локомотив” стадиони қурилишида ҳам бу ҳолат инобатга олинган ҳамда оптик толалари кабеллар ўтказилган. Аммо масала фақатгина бу билан ҳал бўлиб қолмайди. Кабел бўлгани билан, сигнални узатиш учун ҳар икки объектни боғлаши керак бўлган икки техника бор: энкодер ва декодер. Бир киши бемалол кўтариб юрадиган шу кичик техника ҳам жуда қиммат туради. Уларсиз трансляцияни амалга оширишнинг иложи йўқ.
“Бунёдкор” стадионининг очилиши арафасида ҳам шунга ўхшаш муаммо чиқиб келганди. Ҳукумат эътиборида турган тадбирнинг тўғридан-тўғри эфирга узатилмаслигини тасаввур қилиш қийин. “Шарқ тароналари”дан тортиб, қайсидир вилоят мезбонлик қилаётган универсиада, баркамол авлод каби мусобақалар ҳам жонли эфирда намойиш этилганида, Тошкентдаги катта байрам рўйхатдан тушиб қолиши мумкин эмас. Релейка ўрнатиш учун башня йўқ. Оптик толали кабеллар тортилгани билан, энкодер ва декодер масаласи бор. “Бунёдкор” стадиони бу муаммони зудлик билан ҳал қилиб, катта маблағ эвазига шу икки қурилмани ҳарид қилган ва улардан ҳозирга қадар фойдаланиб келинади.
“Локомотив” стадионида эса на башня бор ва на шу икки қурилма. Ўз-ўзидан “Спорт” телеканали ҳам ўйинларни жонли кўрсата олмайди. Учинчи йўл – спутникка чиқиш эса ҳозирча бизга эмас. Ўз спутнигимиз йўқлиги асосий сабаб бўлса, ўзгалар спутникидан бир неча соатга фойдаланиш жуда катта нарх туради. Шу боисдан ҳам ўйинлар ёзиб олинган ҳолда намойиш этилади.
Маълумот ўрнида айтиш керакки, кунлар исиб боравергани сайин “Локомотив” уй учрашувларини ўтказишни ТТМИ (Тошкент темирйўл муҳандислари институти)га кўчиради. Иссиқ об-ҳаво шароитида ўйин вақтини 16:00 га тайин қилиш на мухлисларга ва ну футболчиларга тўғри келади. Кечроқ соатлар эса хавфсизлик нуқтайи назаридан мумкин эмас. Айни пайтда “Локомотив” клуби трансляциялар масаласига жиддий эътибор қаратиб, телевидение учун шароитлар яратиш ишлари билан банд. Бу стадиондаги асосий муаммолардан бири шундаки, башня тепасига мобил алоқа операторларидан бирининг релейкаси ўрнатилган. Унинг олдида КТС релейкасининг бўлиши, трансляция сифатини бузиши мумкин. Айни пайтда бу муаммонинг ечими топилган. Шунингдек, трансляция сифати яхшироқ бўлиши учун, асосий ва қўшимча камераларни ўрнатиш мумкин бўлган майдончалар ҳам барпо этилмоқда.
Айтмоқчи бўлганим шундан иборатки, “Спорт” телеканалининг “Локомотив” иштирокидаги ўйинларни жонли трансляция қила олмаётганига сабаб миллий чемпионат ўйинларига бўлган эътиборсизлик эмас. Вақти келиб стадион энкодер ва декодерни сотиб олишга барибир мажбур бўлади. Чемпионлар лигаси доирасидаги ўйинларни спутник орқали узатиш аслида қалтис иш. Бунда об-ҳаво ҳам муҳим ўрин тутадики, булутли ҳаво ёки ёғингарчилик авж олган пайтларда спутникдан келаётган сигналда муаммолар кузатилиши мумкин. Кузатилган ҳолатлар ҳам бўлиб ўтди.
Энди сиз муаммо нимада эканини ва уни қандай ҳал қилиш мумкинлигини биласиз.
Rahmat blogpost uchun. Ancha masalalarga oydinlik kiritilibdi
ОтветитьУдалить