M&TVA-2012

Hammasi twitter’da boshlandi. “Temir xotin”dagi Qo’chqor akaga o’xshab o’zbekning gapini yo hech kim eshitmaydi, yoki eshitadigani 1ta temir topiladi, deb ichimdagini dasturxon qilib o’tirgandim. Bu kimningdir (balki kimlarningdir) asabiga tegdi. Blok yozishni taklif qilishdi.

Yaxshi taklif! Blogimdagi narsa kimgadir yoqishi kerak emas-ku, to’g’rimi?

M&TVA-2012 tashkil etilganiga bugun 7 yil bo’libdi. Bevosita uning tepasida turgan shaxs o’z twitterida shunday yozdi. Mana 7 yildirki u “O’zbekiston madaniyati va san’ati forumi jamg’armasi”, Mualliflar va ijrochilar gildiyasi va TVM telekanali tomonidan tashkil etib kelinadi. Men maktabda o’qib yurgan vaqtimda esa “Tarona konsert” va “Tarona Records” “Tarona” nomli taqdimot dasturi o’tkazardi. Keyin esa uning o’rnini M&TVA egalladi.

Aslida esa o’sha “Tarona”ning ham ayrim qarorlari va harakati hozirgi M&TVA’dan qolishmasdi nazarimda. Farqi oldin “Tarona”da g’olib chiqish uchun uning studiyasida qo’shiq yozish zamon talabi bo’lsa, bugun M&TVA’da g’olib chiqish uchun uning yozilmagan qoidalaridan chetga chiqmaslik muhim faktor sanaladi. Hich bo’lmasa yuqorida sanab o’tilgan jamg’arma, gildiya va TVM bilan hamkorlikda faoliyat olib borish zarar qilmasa kerak.

Buning aslida yomon tarafi yo’q. Taqdimot dasturi o’sha 3ta tashkilotning versiyasi. Biroq M&TVA g’olib deb topgan kishilar chindan ham bunga munosibmi degan savol tug’iladi. Bu mavzuda tortishib bo’lmaydi albatta. Hammamiz turli fikrdamiz. Boz ustiga M&TVA xalq artisti yoki xalqning nomidan yana qandaydir unvon berayotgani yo’q. U shunchaki o’z versiyasida g’olibni aniqlayapti, xolos. Boz ustiga M&TVA’ga raqobatchi bo’ladigan taqdimotning o’zi yo’q. Raqobat bo’lmaganidan keyin esa tabiiyki monopoliya vujudga kelib qoladi.

Men M&TVA bilan raqobat qila oladigan va birgina insonning fikriga tayanib qolmaydigan yana boshqa taqdimot dasturi bo’lishini juda-juda xohlayman. U har qanday manfaat, siyosat va yana boshqa unsurlardan chetda bo’lmog’i lozim deb bilaman. Chunki haqiqiy san’atni o’ldirib bo’lmaydi, bo’g’ib qo’yish mumkin. Tarixni o’chirishga urinishni esa har holda oqlash noo'rin.

Ayni damda M&TVA’ning qaysidir nominatsiyasini tanqid qilishdan ma’ni yo’q. Chunki bu borada har kim turlicha fikrlaydi. Menga Shoxruxxon yoqsa, yana kimdir Rahimxonni qadrlaydi. Men Jahongir Poziljonovni yaxshi qo’shiqchi sifatida tan olsam, yana kimdir uning aktyorlik va rejissorlik mahoratini ham yuqori baholaydi. Ammo yil kishisini aniqlash tamoyili fanatizm yoki kimningdir qarashlari bilan o’lchanishini qanchalik to’g’ri deb bilasiz? San’atkor yoki ijodkor auditoriyaga nima taqdim etayatgani borasida biz turli xil fikrda bo’lishimiz mumkin. Biroq hakamlar hay’ati-chi?

Deylik, men klassik musiqa shaydosini qadrlayman. Ammo u rep yoki hip-hop sha’niga bo’lmag’ur fikr bildirsa uni tushunmayman. Yoki aksincha. Hammamizda did turlicha. San’at esa serqirra tushuncha. Qaysi janrda ijod qilinishidan qat’iy nazar muhimi u kimningdir qalbiga yetib borishi, uni o’ylantirishi, to’lqinlantirishi, kuch bag’ishlashi, xotirjam qilishi, fikrlashga undashi va yana boshqa bir qancha narsalar muhimligini saqlab qoladi. Shoxruxxon, Shahzod (Radius-21), Davron G’oyipov, Ruslan Sharipov, Yulduz Usmonova yoki Shahnozning kuchli tomonini hammamiz yaxshi bilamiz. Shunday qo’shiqchilar borki, ular o’zlari qo’shiq yozmasalar ham uni qoyilmaqom qilib ijro etishadi, huddi jurnalist va diktor o’rtasidagi farq kabi. Munisa, Jasur Umirov, Jahongir Poziljonov kabilar o’ziga xos uslub bilan ko’rina olishdi. Ularning faoliyati kimgadir yoqishi yoki yoqmasligi ikkinchi masala. Muhimi, ularda yengilik, izlanish bor. Shu o’rinda kimningdir tayyor qo’shig’ini o’zlashtiradigan qo’shiqchilarni ham unutib bo’lmaydi. Endi esa savol tug’iladi: hakamlar hay’ati bu borada nimani muhim planga olib chiqadi? TVM’da ko’proq qo’shiq aylantirgannimi? Yoki “Kelajak ovozi”dagi ishtiroknimi? Ketm-ket chiqarilgan 3ta hitining uchalasi ham o’g’irlangan bo'lishi mumkin-ku? Balki TV va radioda chiqish qila olmasada, ijoddan to’xtamagan kishilar bordir... 1 yilda 4ta oddiy emas, 1ta yaxshi film suratga olganlar bordir. Aktyorlikni sotib oladiganlar emas, uni saxnadan boshlaganlar bordir.

“Oltin gepard”, “Asrlar sadosi”, “style.uz” kabi festival va yana turli xil ko’rgazlamalar borki, nafaqat o’zimizda, balki xalqaro maydonda ham katta nufuzga ega. Buni tan olmaslikning iloji yo’q. Bu narsalar bunday olib qaraganda M&TVA saviyasidan ancha-muncha yuqori, shunday emasmi? Oddiy misol, M&TVA’da yil filmi yoki rejissori nomini qo’lga kiritgan laureat “Oltin gepard”da shunchaki namoyish uchun ham qo’yilmasligi katta extimol. G’alati paradoks! Huddi Hojiboyning sumalakni o’ylab topgan kishiga Nobel emas, Nobelni o’ylab topgan kishiga sumalak berish kerak degan haziliga o’xshaydi.

M&TVA yuqorida sanab o’tilgan “O’zbekiston madaniyati va san’ati forumi jamg’armasi”, Mualliflar va ijrochilar gildiyasi va TVM telekanali versiyasigina bo’lib qolmoqda. Maqsad uni birinchi raqamli va albatta haqqniy taqdimot dasturiga aylantirish bo’lsa, bu yo’lda ancha mehnat qilishga to’g’ri keladi. U 7 yil davomida o’zi xohlagan maqomga chiqdimi yoki yo’q, muxlislarning unga bo’lgan qiziqishi, auditoriya M&TVA’ning qaysi jihatini qadrlaydi-yu, qaysi biri uning asabiga tegadi kabi so’rovnomalarni yil davomida o’tkazib borish tashkilotchilarga og’irlik qiladi deb o'ylamayman. Yoki bo’lmasa M&TVA’ga raqobatchilik qiladigan nodavlat va notijorat tashkilot tuzilishi kerakmikan... Tabiiyki, mazkur tashkilot qarashlari M&TVA’nikidan oz bo’lsada farq qiladi.

Hozir M&TVA tashkilotchilari, ishtirokchilari va unga hayrixoh bo’lgan kishilar twitter’da faqatgina ijobiy fikrlarni retweet qilishmoqda. Sir emaski, M&TVA’ga bo’lgan salbiy munosabat ham yo’q emas. Axir TVM’da chiqmaydigan yoki O’zbeknavoda litsenziyasi yo’q san’atkorlar shunchaki chetda qolishi muxlislar noroziligiga sabab bo’lishi mumkin. Chunki xalq bergan maqomni ularning hech biri tortib ololmaydi.

“style.uz”, “Oltin gepard”, “Asrlar sadosi”, “Kelajak ovozi” yoki umuman Fond Forumning o’zi har qanday nomiatsiyasada so’zsiz yetkchilik qila oladi, bunga ishonchim komil. Madomiki laureatlar faqat ayrim kishilar tomonidan tanlab olinar ekan, u birlamchi bo’lib qolaveradi. Masalan yil qo’shiqchisi yil davomida eng kamida 1ta qo’shig’ini xit darajasiga olib chiqishi kerak. Qo’shiqlarning qay tariqa vujudga kelgani (u o’g’irlangan bo’lishi ham mumkin) ham e’tibordan chetda qolishi kerak emas. Shahzoda yoki Sevara Nazarxon O’zbekiston bilan cheklanmay xalqaro maydonga ham chiqa olayaptimi, ularning yil qo’shiqchisi bo’lish imkoniyati yuqoriroq bo’lishi kerak, yana bilmadim. Googoshaning klipi faqatgina TVM’da emas, butun jahonda aylanmoqdami, uning g’alabasi haqiqatga yaqinroq. Yoki bo’lmasa eng yaxshi kinofilmni aniqlashni ikki xil uslubda yo’lga qo’yish mumkin: yilning eng kassabop filmi va yilning yaxshi filmi. Chunki “Boyvachcha” kassa borasidagina yetakchi bo’lishi mumkin. Axir son sifatni belgilamaydi.                  

Fergyusson, "Bunyodkor" va Qosimov...

Men hamisha yaxshi murabbiyga imkon berishning tarafi bo’lganman. Bir mavsumga qolmay mutaxassislarning “dumini tugish”ni tushunmayman, tushunishni ham istamayman. Chunki men yaxshi ko’rgan jamoani men yaxshi ko’rgan murabbiy men tug’ilmasimdan avval qabul qilib olgan va hozirga qadar boshqarib kelmoqda, yaxshi boshqarmoqda.

Faqatgina bu uchun emas, men shunchaki 1 yilda yaxshi klub tashkil qilish mumkin ekaniga ishonmayman. Siz bilgan “Quruvchi” birinchi yili “Paxtakor”dan katta farq bilan ortda qolgan. O’sha “Manchester Siti” ham, o’sha “PSJ” ham 1 yilning o’zida maqsadiga yeta olmagan. Vaqt, sabr, imkon kabi tushunchalarsiz avval kuchli bo’lganlarni shunchaki yo’qqa chiqara olmaysiz.

Bugungi kun muxlisi futbolga turlicha ko’z bilan qaraydi. Kim uchundir jamoasi yutsa bo’ldi. G’alaba halolmi yoki haqqoniy ahamiyati yo’q. Kimdir esa “Fair play” tarafdori. Yoki hammasi “Playstation” va “Pes” kabi. Kimdir eng tez yuguradigan, eng kuchli zarba beradigan va hokazo eng-englarni bir jamoada birlashtiradi, bu bilan raqiblarini yanchishga harakat qiladi. Kimdir esa boriga qanoat qilib o’sha eng-englardan ustun bo’lishni istaydi. Ayni vaqtda kim qaysi yo’ldan yurishini va u aslida qanday ekanini muhokama qilmoqchi emasman. Bu borada didlarimiz turlicha. Qaysi birining afzal ekani borasida baxslashish esa ko’p hollarda iliq munosabat va sog’lom raqobat bilan yakun topmaydi, ko’p sinalgan bu.

Keling, vaziyatga boshqa tarafdan baho berishga harakat qilamiz. Bunda meni fanatlikda ayblasangiz ham mayli. Aslida fanat emas muxlisman, bu ikki tushunchani ajrata olishingizdan ham umidvorman. Va ishonamanki, vazminlik bilan fikr yuritadigan insonlar mening muxlisligimni hazm qila oladilar. Hazm qila olmaganlardan hafa bo’lmayman, chunki hammaning o’z haqiqati bor. Mening fikrim hech qachon ideal bo’la olmaydi, huddi sizniki kabi. Sog’lom debat orqaligina nisbatan mantiqli bo’lgan to’xtamga kelamiz.

Aytmoqchi bo’lganlarimning ko’pligi bu maqolada ezmalashishimga sabab bo’ldi. Fikrlarimni aniq tizimga sola olmayapman. Yoki aytadiganimni shartta aytgim yo’q. Ma’zur tuting...

Yuqorida futbolga turlicha ko’z bilan qarash haqida to’xtalib o’tdim. Bu bejizga emas. Endi shu qarashni yaxshi yoki yomon odatlar atrofida tahlil qilib ko’ramiz. O’zbek qadrlaydigan fazilatlar yoki aksinchalar yordamida balki qarashlarning aslida qandayligiga oydinlik kiritish mumkindir, nima deysiz?

Isrofgarchilik. Shu yerdan boshlab kim uchundir bachkanalashaman. Yana kimgadir fikrim yoqmaydi. Qarshi fikr bildiring, bemalol. Sizning fikringiz menikidan asosliroq bo’lishi katta extimol. “Manchester Siti” “Ayaks”ga qarshi ikkita o’yinda 1 ochko bilan cheklandi. Biroq “Ayaks” asosiy tarkibidagi futbolchilari uchun bor yo’g’i 2,75 million sarflagan (birgina Odil Ahmedovning narxidan ham kam). 6 nafar futbolchi klub akademiyasidan yetishib chiqqan bo’lsa, yana 3tasi amsterdamliklar safiga erkin agent maqomida kelib qo’shilgan. “Manchester Siti”da esa bu ko’rsatkich 187,5 millionni tashkil qiladi. “Ayaks” Roberto Manchini jamoasiga qarshi yana 10ta o’yinda maydonga tushib 4 ochko ola bilmasligi mumkin degan ideologiya haqiqatga yaqin. Shu sababli “Ayaks” o’rniga “Manchester Yunayted”ni qo’yib mavzuni davom ettiraman. Fergyusson dunyoning eng boy jamoasini 1986-yildan beri boshqaradi. O’tgan 26 yilning birortasida mutaxassis “Manchester Siti” amalga oshirgani kabi ulkan transferlarga qo’l urmagan. Hozir ikki klub deyarli teng darajada. Biroq shu saviyada turish uchun “MU” qancha sarf-xarajat qilmoqda-yu, “MC” qancha? Sabr masalasida Angliyada “Chelsi” va “Liverpul”ga, maqsad borasida “Arsenal”ga havas qilib bo’lmaydi, to’g’rimi? Kimdir murabbiyni qo’lqop kabi almashtirishga yoki eng yaxshilarni sotib, sovrinlar uchun kurasha olmaydigan darajaga tushib qolishga xayrixohmi?

Fergyusson va Mourinyodan qay biri kuchli degan savolni o’rtaga tashlamayman. Ikkisi ham o’zini kuchli deb tan olishlari uchun yetarlicha ish qilib qo’ygan. Faqatgina maqsad, yo’nalish turlicha bo’lgan xolos. Boz ustiga Premyer-ligadagi 20ta klubning barchasi “MU” uslubida faoliyat olib borsa aniqki o’ta zerikarli holat vujudga kelardi. O’sha Vengerning biznesmenligi-yu, o’sha Abramovichning qaysarligi, Manchini va uning xalqaro maydondagi qoqilishlariga bosiqlik bilan chidab berayotgan arab shayxi Premyer-liganing qiziqarliligini ta’minlab turishibdi. Shunchaki men “MU”dan, katta ukam “Chelsi”dan, kichigi “MC”dan kayf oladi. Buning yomon tarafi yo’q.

***

O’zbekistonda esa vaziyat tamomila boshqacha. Klublar tanlab olgan yo’l rivojlanish yoki kimningdir kayfi uchun emas. Bizda tanlangan yo’l majburiyat yoki kimningdir cho’ntagiga “baraka” xolos. Afsuski shunday.

“Olmaliq” va “Metallurg” raxbariyatiga hech qanday olamshumul natija kerak emas. Maqsad kamtargina mablag’ bilan ham Oliy ligada o’ralashib yurish. Buning uchun Mirsodiqov va Shkvirin hozircha ideal variant. Ikkita tajribali mutaxassis klubdan topayotgan pulini oqlamoqda, biroq boshqa masalalarda kelayotgan pul  yoki qilinayotgan ish o’zbek futbolini bulg’ashdan boshqasiga yaramaydi.  

“Neftchi”ning “MU” kabi BOSSi bor, biroq klubning normal homiysi yo’q, puli yo’q. Fergyusson faqatgina klubga ishlagani uchun ham kerak paytda Gleyzerlarning qarzini yopish bilan mashg’ul bo’lib ham, Angliyada o’z o’rnini yo’qotib qo’ymadi. Sarkisyan esa hech qachon Fergyusson bo’la olmaydi. Pul borida natija, yo’g’ida esa nolish, boshqa narsa ko’rmadim. Men Vazgenivichni qattiq xurmat qilaman. Biroq futbolchilar transferidagi pullarning barchasi “Neftchi” hisob-raqamiga tushganiga ishonmayman. Sarkisyan bunday paytda o’zini unutishi mumkin emas. Hech bo’lmaganda pul bor vaqtda kelajakka zamin hozirlash haqida o’ylash mumkin. Agar jamoa 20 yildan keyin ham bir tiyinlik foydaga kirmasa va faqat homiylarning qo’liga qarab qolaversa, menimcha tizimni o’zgartirish kerak, allaqachon!  

“Paxtakor” “Arsenal” kabi ish tutayotganga o’xshab ko’rinadi. Lekin har yili Ahmedov bilan Gaynrix yetishib chiqmaydi, kattaroq mablag’ evaziga sotish uchun. Chunki “Paxtakor”ning Vengeri yo’q. Qo’shimchasiga klub o’z imkoniyatidan yuqori sakrash uchun harakat qiladi, bu yo’lda Babayan tinim bilmaydi. Kurash esa maydonda emas, uning tashqarisida ayovsiz kechadi.

“Bunyodkor” 3 yildan beri qayta bunyod bo’ladi. Ikki safardan beri boshi uzilgan tovuqqa o’xshab qoladigan klub faqatgina Qosimov sabab bir maromda o’ynab turipti. Bo’lmasa klubning qadam olishi “Mash’al”nikidan farq qilmaydi. “Mash’al” esa qadam olishining eng cho’qqisiga yetib keldi.

“Nasaf” hokimdan yolchib yaxshi yo’lga tushib olgandi. Klublarimizning hokim qo’liga qarab qolishining kasri esa “Nasaf”ni ham “o’ldirdi”.

Bu yil faqatgina “Lokomotiv”da ishlar joyida bo’ldi. Klub egalarining maqsadi bor: pul ishlash. Yaxshi maqsad. Agar bu maqsad pirovardida o’zbek futboli rivojlansa, qolgan klublar ham “Lokomotiv”dan o’rnak olishiga qarshi emasman. Hammasi oddiy: xorijlik biznesmen 3-4 yil davomida klubga ayamay pul tikadi. Keyin esa futbolchilarni sotish orqali uni qaytarib oladi. Har holda men shunday tahmin qilaman. Hozir sobiq O’zbekiston olimpiya terma jamoasi “Lokomotiv”da to’planmoqda. Ajoyib qaror. Ertaga yangi Jeparov, Ahmedov, Geynrix bo’lib yetishadigan bu futbolchilar Qozog’iston, Rossiya, Koreya yoki arab klublaridan birortasiga transfer qilinadi. Hammasi oddiy. Futbolchining narxi 6 millionga baholanadi, jamoatchilikka esa 2 million deb ko’rsatiladi. 2 million klub g’aznasiga, 4 million klub uchun pul tikkan biznesmenga o’tadi. Halol biznes, shunday emasmi? Evaziga 1ta yaxshi klubimiz bo’ladi!

“Paxtakor” yoki “Neftchi”ni tanqid qilishdan yiroqman. Har ikkisi ham kuchliroq homiyga juda muhtoj. Mazkur ikki klubning kuchsizlanib ketishi, o’zbek futboliga katta zarar yetkazadi. Birining raxbari nima qilib bo’lsada natijaga erishayapti. Jamoatchilik oldidagi obro’si haqida bilmadimku-ya, ammo o’z klubi uchun bir amallab turib berishga harakat qilayapti. Bu harakat yaxshi yoki aksincha ekani mening maqolam mavzusiga kirmaydi. Ikkinchi klub raxbari esa pul bo’lmasa natija ham yo’q deydi. Uni ham tushunish kerak. Yevropa klublari pul bilan natija qila olmayotgan bir vaqtda, Sarkisyandan yana nima kutish mumkin?

Biroq shunday klublar borki, unda yakdil insonlar faoliyat olib bormayotgani sabab rivojlana olmayapti. Vaholanki klubning obro’si ham, homiysi ham, yaxshi murabbiyi ham bor. Ha, men “Bunyodkor” haqida yozayapman. Men Qosimov haqida to’xtalmoqchiman.

O’zbek futbolida birinchi raqamli futbolchi deya Gennadiy Krasnitskiy tan olingan. Qosimov esa bu borada uchinchi. Ammo men uchun Mirjalol birinchi. Men Krasnitskiyning o’yinlarini ko’rmaganman. Ammo tarixini bilaman. O’zbek futboliga kim nima berganini ham bilaman. Bu mening haqiqatim va u kim uchundir to’g’ri bo’lmasligi tabiiy. Futbol faxriylari mayli mendan nafratlanishsin, mayli fikrimga tupurishsin. Men baribir o’z fikrimda qolaman. Bugun Qosimovni yoqtirmay qolganlar ham talaygina. Biroq futbolchilik davrida o’sha kishilar Mirjalolni qo’llab-quvvatlashar edi, ko’kka ko’tarishar edi. Men “MU” muxlisiman va bu holatni hazm qila olmayman. Chunki “MU” fanatlari Bekxem yoki Ronaldu “Real”ga ketsa ham ularni yaxshi ko’rishadi. “Old-Trafford” egalari haqidagi fikrim avvalgi blog-postlarimda bor va hozir uni takrorlamoqchi emasman.

Qosimov xorijdan keliboq “Paxtakor”ga qaytdi. Biroq o’sha Agamurodov-u Babayanlar uchun keraksiz ekanini his qilishi bilan “Mash’al”ga yo’l oldi. Raul “Real”ga keraksiz bo’lib “qirollik klubi”ni tark etgani bilan “Real”dan ko’ngli sovumaydi. U Mourinyo yoki Perezni yoqtirmasligi mumkin xolos. Ammo qalbi hamisha “Real” bilan. Qosimovda ham shunday. Yo’qsa Mirjalol futbolni tugatishi bilan “Paxtakor”ga murabbiy bo’ladi deb o’ylaganlar kammidi? Buni Qosimov xohlamagan deb o’ylaysizmi? Biroq qadriga yetishmasa, hech kim itning keyingi oyog’i bo’lishni istamaydi. Qo’shilmaydiganlar o’z kasblari bo’yicha o’zlarini Qosimovning o’rniga qo’yib ko’rishlari mumkin.

Ha, Mirjalol o’zbek futboliga yordami kerak bo’lgan paytda hech qachon yordamini ayamadi. Umurtqa pag’onasi shikast yeganida ham, temperaturasi 38 daraja bo’lganida ham, jamoasi chempionlar ligasining yarim finaliga kelganida ham va hokazo. Kimgadir tekkizish niyatim yo’q. U terma jamoada ishlash uchun kimgadir “podkat” bermadi. O’z ishini bilib qildi, hozir esa O’zbekistonni jahon chempionatiga olib chiqishga juda yaqin turibdi. Hammasi niyat va amalga qarab beriladi. Yo’qsa bugungi holat O’zbekiston terma jamoasini eng kuchli qila olgan murabbiyga ham nasib etishi mumkin edi-ku. Har holda men buni shunday izohlayman.

“Bunyodkor”da yil boshidan beri atmosfera yaxshi emasdi. OAVda bejizga Davlatov haqida 2-3 marta chiqish qilinmadi. Shamol bo’lmasa daraxtning uchi qimirlamasligi sizga ma’lum. Biroq shunda ham klub maksimum natija qayd etishga harakat qildi. Murabbiy yil boshida o’ziga kerakli futbolchilarni ololmasada, futbolchilarga o’z vaqtida puli berilmasada, mavsum o’rtasida Qosimov terma jamoani qabul qilib olsada stabillikni ushlashga harakat qildi. Futbolni yaxshi tushungan inson uchun bu ishlar qanday mashaqqat ekanini uqtirish shart bo’lmasa kerak.

“Bunyodkor”da eng yaxshi sharoit Luiz Felippe Skolariga yaratib berildi. U o’zi xohlagandek tarkib hosil qilsada, xalqaro maydonda hech narsaga erisha olmadi. Mirjalol esa aksincha, bir safar yarim finalda, keyingi safar chorak finalda jamoasini braziliyaliklarga topshirib ketdi. Ana endi ishlayman deganida esa raxbariyat uning talablarini qondira olmadi. O’sha Sasha va Slavalyub Jorjevichlar olib berildi. Qosimov bu kabi legionerlarni xohlamasdi. Vaziyat yaxshi tomonga o’zgardi deyilganida esa, hech narsa o’zgarmadi. Davlatov olgan Kenjisariyev ham, o’sha mashxur Karney ham zaxiraga mixlandi. Vaholanki Qosimov yil boshida raxbariyatdan har bir pozitsiya uchun 1tadan yaxshi legioner so’ragandi.

***

Maqola g’alati ko’rindimi? Oldiniga Premyer-liga, keyin esa PFL... Endi o’sha ikkita qismni birlashtiraman. Fikrimga qarshi chiqadiganlar juda ko’p, bilaman. Ammo yuqorida aytganim kabi sog’lom dibatdan keyingina nisbatan mantiqli to’xtamga kelish mumkin. Shunday ekan siz ham o’z fikringizni qoldiring, balki u menikidan ancha yaxshi va asosli bo’lishi mumkin.

“MU” Gleyzerlar oilasiga tegishli. Biroq klubda faqatgina Ser Aleks Fergyussongagina BOSS deb murojaat qilishadi. Klub siyosati, qanday futbolchi olish, kimni kimga ijara berishni ham faqat BOSS hal qiladi. Aslida “MU”ning boshqaruv paketini qo’lida ushlab turgan oila bunga bemalol chek qo’yishi mumkin. Biroq o’sha BOSS va uning qarorlari Gleyezerlarning osilib qolgan xaltasiga foyda keltirayotgan ekan, Fergyusson “MU”dan ketishga o’zi qaror qilmagunicha, oila SAFni iste’foga chiqarishga shoshilmaydi.

“Bunyodkor” o’z homiysiga va ishonish mumkin bo’lgan murabbiyga ega. Shu kungacha o’zbek futboli manfaatini birinchi o’ringa qo’ygan Qosimovga ishlash uchun imkon berish kerak! Hatto o’sha Davlatovi ham “Bunyodkor”ga nimadir bera olmadi. Murabbiy bilan hamfikr bo’lmadi. Qosimov esa yaxshi paytda ham, yomonida ham natija ko’rsatdi. Men uni jamoada BOSS sifatida ko’rishni xohlardim!

Hozir “Lokomotiv” ketma-ket yaxshi futbolchilar bilan shartnoma imzolayotgan bir vaqtda, Qosimov “Bunyodkor”ga yangi bosh tezroq kelishini kutib yashamoqda extimol. Biroq yangi boshning yana qanday bo’lishini u bilmaydi. Balki yaxshisi kelar, balki yo’q. O’zim ham yangi boshni kim qo’yishini ham aniq bilmayman. Balki shuning uchundir Qosimovning o’zi BOSS bo’lishini xohlayotgandirman. Fergyussondan tashqari Arsen Venger, Qurbon Berdiyev kabi kishilar ham bu vazifa bilan yaxshi jamoa tuza olishdi. Butun klub infrotuzilmasi birgina bosh va uning qarashlari bo’yicha birlashdi.

Men o’z fikrimning samarasi sifatida “Bunyodkor”ni OCHL chempioni sifatida ko’rayotganim yo’, men bashoratchi ham, yo’q narsa uchun ishonch bildiradigan ahmoq ham emasman. Men shunchaki yaxshi murabiyga imkon va vaqt berish tarafdoriman. Murabbiy bir klubda abadiy ishlashi mumkin emas. Biroq u arziydigan murabbiy bo’lsa o’zi xohlaganidek ishlab ko’rishi kerak deb bilaman. E’tibor qiling, jamoada faqatgina rahbariyat almashayapti, Qosimov esa joyida. Demak klubdagi muammolar va boshqa bir qator masalalar haqida hech kim Qosimovchalik yaxshi bilmaydi. Balki Qosimovning o’zi BOSS bo’lganida Abduholiqov va Rahmatullayev kabi yosh iste’dodlar jamoadan shunday ketib qolmasmidi... Murabbiy o’zi uchun kelajak hozirlashga harakat qilsa-yu, biroq rahbariyat uning har bir ishini bir tiyin qilib tursa, qanday ishlab bo’ladi?! Fergyussonda esa istalgan futbolchini jamoada olib qolish, istagani bilan shartnoma tuzish va yaxshi futbolchiga istagan bahosini qo’yish imkoni bor. Shuning uchun ham u 17 yoshli Runini payqab, o’zi jamoaga qo’shib olaveradi va buni hech kimdan so’ramaydi. Erkin agentga aylangan Maykl Ovenga bir qator haridorlar chiqib turganida uni bir chashka qahfa ichishga taklif qiladi va BOSS ekani uchun ham Oven Fergini rad qila olmaydi, unga ishonadi. Shuning uchun ham Ronaldu va Bekhemlarning orqasidan keladigan millionlab pullar kimningdir cho’ntagiga emas, “MU” hisob raqamiga o’tadi. Shuning uchun ham “MU” qandaydir oila qarzini yopib yursada bitta tempni ushlay oladi. Chunki uning BOSSi bor. “Bunyodkor”da esa avvaliga Abramovich siyosati, keyin Abramovichdan keyingi inqiroz siyosati, undan keyin esa Davlatov siyosati (aslida shunisi o’rganishli mavzu, menimcha o’rganilish jarayonida uning sog’lig’i yomonlashdi va o’z arizasiga ko’ra ishdan ketdi) amalda bo’ldi. “Qaldirg’ochlar”ning ahvollari tobora yomonlashib borsayu, qachondir aybdor murabbiy bo’lib qolsa, yaxshi sharoitda ishlay olmagan murabbiyga nohaqlik bo’lmaydimi? Siz SAF siyosatini ham klubda sinab ko’rishga nima deysiz?       

Futbol teatr. Bizga senariysiz teatr kerak!

O’lay agar, maqolani qanday boshlashni bilmay qiynalib ketdim. Uning chiroyli chiqishi uchun bo’lgan harakatning kasri bu. Ayni vaqtda esa o’sha chiroy haqidagi bo’lmag’ur o’ydan voz kechdim. O’ylaganimni qog’ozga tushuraveraman, botini bilan mutlaqo ishim yo’q.

“Paxtakor” 4 yillik tanaffusdan keyin mamlakat chempionligini qo’lga kiritdi. Bu 100 yillik uchun qilingan ishmi yoki boshqa, ayni vaqtda mutlaqo ikkinchi masala. Fakt shuki, “Paxtakor” O’zbekistonning 9 karra chempioni. Intriga ham go’yoki yomon emas. Jamoa chempionligining so’nggi tur oldidan ham ma’lum emasligi bunga misol bo’ladi. Biroq...

...biz faqatgina shu intriga bilan cheklanib qolmasligimiz kerak, shunday emasmi? Boz ustiga intrigani kuchaytirish yo’li ko’rinib turgan bir paytda. E’tibor bering, bizning Oliy liga klublarimiz bir mavsumda chempionat doirasida 26ta o’yin o’tkazishadi. Yevropaning kuchli beshlik milliy chempionatlarida esa bu ko’rsatkich 34-38tani tashkil qiladi. Futbolchilarning xalqaro maydon, mamlakat kubogi va terma jamoadagi o’yinlarini ham qo’shib hisoblasak Yevropada to’p surayotgan futbolchilar biznikilardan sal kam ikki barobar ko’proq maydonga chiqishadi. Jismoniy kuch borasidagi nomutanosiblikka bu katta ta’sir ko’rsatmay qolmaydi.

To’g’ri, Yevropa qit’asi Osiyodan ancha kichik va bu milliy chempioat o’yinlari orasiga bemalol xalqaro musobaqalarni qo’shish imkonini beradi. Osiyoda esa taqvimni tig’iz qilishning imkoni yo’q. Avstraliya klublari O’zbekistonga kelib ketishi yoki shuning aksi bo’lishi uchun eng kamida 5-6 kun kerak bo’ladi. Bu nafaqat taqvimdagi tig’izlikni ko’tarmaydi, balki futbolchilarning jismoniy holatiga ham nisbatan salbiy ta’sir ko’rsatadi.

Biroq xalqaro maydonda O’zbekistonning ko’pi bilan 4ta klubi to’p surishi mumkin. Qolgan 10ta klub esa butun bir yil davomida 26ta o’yin bilan cheklanadi. Mazkur 10ta klubning katta ehtimol bilan mamlakat kubogi yarim finaliga yetib kela olmasligini inobatga olsak, hech qanday terma jamoada to’p surmaydigan Oliy liga futbolchisi nari borsa 1 yilda 30ta o’yinda maydonga tushadi. Tabiiyki, murabbiy ham yo shu 30ta o’yinga yetadigan jismoniy zo’riqish bilan cheklanadi, yoki bo’lmasa o’rtada yuzaga keladigan katta tanaffuslar sabab shogirdlarini bo’lajak o’yinga o’zi xohlagan formada tayyorlay olmaydi.

Mantiqan olib qaraganda Oliy ligadagi jamoalar sonini yana 2taga oshirish mumkin. Biroq bu bilan hech nima o’zgarmaydi. Bor yo’g’i oddiy klublar yana 4ta ko’proq o’yinda maydonga tushadi, xolos. Yana bir muhim tomoni borki, O’zbekistonda Oliy liga talabiga javob beradigan 16ta klubning o’zi yo’q!

Qoidasi bo’yicha kelasi yili Oliy ligada “So’g’diyona” va “Guliston” klublari to’p surishi kerak. Sirdaryo viloyati klubi bir yil avval ham elitaga qadam qo’ygan va mardonavorlik bilan Oliy ligada o’ynay olmasligini tan olgan. Bir yil ichida klubda qandaydir katta o’zgarish bo’lganiga ishonmayman. Agar men sezmay qolgan o’zgarish yuz berib, “Guliston” o’z oldiga jiddiy maqsad qo’ygan ersa ham, bu maqsad kamida yana 2 yil turib berishiga hech kim kafolat bera olmaydi. Quyi ligada 3-4 o’rinlarni qo’lga kiritgan jamoalar esa haqiqiy 1-liga vakillari. Ularda qachondir Oliy ligaga chiqish maqsadi bo’lganiga men ishonayman.

Oliy liga klublari sonini 16taga yetkazish chempionat intrigasini yanada tushirib bersa ajab emas. Bu bilan kelishilgan o’yinlar soni yanada ortishi mumkin xolos. Chempionatning qaymog’i esa so’zsiz markaziy o’yinlardir. Liderlarning o’zaro to’qnashuvlaridagi natija eng muhim faktorligini saqlab qolishi kerak. Masalan Angliya yoki Ispaniya milliy chempionatlari bu fikrga ters ko’rinish olishi mumkin. Ya’ni “Real” har ikki o’yinda ham “Barsa”ni yengib (yoki aksincha) chempion bo’la olmasligi katta extimol. Biroq Ispaniya chempioni El-klassikodan boshqa o’yinaridagi ochkolarini nisbatan halol qo’lga kiritadi. Bu yerda qaysidir o’yin sotilgani haqidagi yoqimsiz xabar eshitish juda qiyin masala.

Bizda esa bu katta ehtimol ekanini hech kim inkor qila olmaydi. Muxlislarda aniq fakt bo’lmasada, ular kelishilgan o’yinlar borligidan xabardor holda chempionatni kuzatishda davom etishadi. Bu esa o’zini o’zi aldashdan boshqa narsa emas. Mazkur holat muxlis manfaatlarini oyoq osti qilish bilan barobar. Zero chempionlik kimningdir kabineti yoki yaxshiroq savdolashgani bilan emas, balki maydonda hal qilinishi lozim. 

Men qaysidir o’yin kelishilgani haqida hech qanday ma’lumotga ega emasman. Biroq o’tkazilgan 182ta o’yinning barchasini halol deydigan kishi topilsa aniqki uni ahmoqqa chiqaraman.

Men yuqorida markaziy o’yinlarga alohida e’tibor qaratib o’tdim. Bu bejizga emas albatta. Markaziy o’yinlarga bo’lgan qiziqish ancha katta va aynan shu o’yinlar sabab chempionat o’z obro’sini amal-taqal saqlab turadi. Biroq ularning qanday vaqtga to’g’ri kelishi ham e’tibordan chetda qolishi kerak emas. Oddiy misol, Toshkentning “Lokomotiv” klubi dastlabki 6ta turdayoq milliy chempionatni dastlabki 6talikda yakunlagan klublar bilan to’qnash keldi. Jamoa yangi shakllanayotgani uchun ham mavsumni oltilikda yakunlagan besh klub bilan dastlabki 6ta turda 12 ochko yo’qotib ulgurdi. Vaholanki “temiryo’lchilar” ikkinchi davraning 3ta markaziy o’yinida 2ta va undan ko’p gol farqi bilan zafar quchishdi.

Birinchi davraning markaziy o’yinlarida nisbatan ko’proq ochko jamg’argan “Bunyodkor”, “Nasaf”, “Sho’rtan” va “Neftchi” klublari ikkinchi davraning markaziy o’yinlarini birinchisi kabi ko’tarinki ruhda o’tkaza olishmadi. “Bunyodkor”ning terma jamoaga nomzod futbolchilari bir emas 4ta frontda kurash olib borishayotgandi. Bundan tashqari jamoaning OCHLda sharqiy mintaqaga tushib qolgani ham klub ishlarini ancha qiyinlashtirdi. Masalan 20-mart kuni Janubiy Koreyada “Poxang Stilerz” bilan qiyin o’yin o’tkazgan klub, olti kun o’tib Zarafshonda 2 ochko yo’qotdi. Sir emaski, 20-mart kuni Toshkentda “Baniyas”ni qabul qilgan “Paxtakor” futbolchilari ham oradan 4 kun o’tib o’z maydonlarida “Olmaliq” qarshiligini sindira olishmagandi. Umuman ikki frontda kurash olib borish zahirasi u qadar kuchli bo’lmagan klublarimizga ancha qimmatga tushdi. Osiyo chempionlar ligasi guruh bosqichi yakuniga qadar “Bunyodkor” va “Nasaf” 7, “Paxtakor” esa 9 ochkoning bahridan kechib qo’ya qolishdi.

Qo’shimchasiga “Bunyodkor” bosh murabbiyi Mirjalol Qosimov 4-iyun kuni milliy terma jamoani qabul qilib oldi. 11-sentyabr kuni O’zbekiston milliy terma jamoasi Toshkentda Janubiy Koreyaga qarshi JCH-2014 saralashi doirasida o’yin o’tkazdi. Mazkur uchrashuvda jamoaning 4 nafar asosiy tarkib futbolchisi harakat qildi. Oradan ikki kun o’tib esa “qaldirg’ochlar” Olmaliqda mag’lub bo’lishdi. Ikkinchi davrada xalqaro maydondan “qutulgan” “Paxtakor” esa bor e’tiborini milliy chempionatga qaratdi va buning samarasi o’laroq to’rt yillik tanaffusdan keyin o’zining to’qqizinchi chempionligini qo’lga kiritdi. Birinchi davradagi 5ta markaziy o’yindan jami 2 ochko jamg’argan klub, ikinchi davrada bu 5ta o’yin orqali 11 ochko egasiga aylandi.

Qarshining “Nasaf” klubi esa murabbiy almashtirishda xatoga yo’l qo’ydi. Ro’ziqul Berdiyev boshqaruvida “Nasaf” 10ta markaziy o’yinning 4tasini o’tkazgan va 7 ochoga ega chiqqandi. Usmon Toshev esa 6ta markaziy o’yinda 6 ochkoni qo’lga kiritdi. Solishtirish uchun Roberto Manchinini misol qilib olish mumkin. “Manchester Siti” chempionlar ligasining dastlabki mavsumida hech narsa qila olmadi, biroq Premyer-ligada natija ko’rsatdi. Uning shogirdlari chempionlar ligasining ikkinchi mavsumida ham guruhda qolib ketishdi, biroq murabbiy almashtirilmadi. “Nasaf” esa chempionlar ligasi debyutanti bo’lishiga qaramay murabbiyga javob berib yubordi. Vaholanki Ro’ziqul Berdiyev jamoani topshirayotgan bir vaqtda Qarshi klubi Oliy ligada karvonboshilik qilayotgandi.

Yuqorida Oliy liga klublari juda kam maydonga tushayotgani haqida fikr bildirib o’tdik. Bunday vaqtda esa klub o’yinini shakllantirish xalqaro maydondan chetda qoladigan klub bosh murabbiylariga juda qiyindir. E’tibor bering, Yuriy Sarkisyan, Mirjalol Qosimov, Igor Shkvirin va Rustam Mirsodiqovni hisobga olmaganda, qolgan 10ta klub bosh murabbiylari o’z lavozimiga tayinlanganiga (yoki qayta tayinlangan) 1 yil ham bo’lmagan! Bunday ahvol bilan esa jamoaning o’yin uslubi bo’lishi mumkin emas!

Ikkinchi o’rinda jamoalarning bir nechta frontda kurash olib borishi qiyin ekaniga ham e’tibor qaratildi. Bu tabiiy hol. Biroq Yevropaning top klublari bunday muammoga doimo duch kelgani sabab, buni muammo deb bilishdan ko’ra zahirani kuchaytirish haqida bosh qotirishadi. Zahirasi kuchli bo’lgan klublar o’z yo’lida bemalol davom etadi. Oddiy misol, chempionatni juda kuchli boshlagan “Chelsi” bosh murabbiyi Roberto Di Matteo zahirasi nisbatan qashshoqligi sabab o’rtada qiynalib qoldi. Demak bu holat klubning o’zigagina bog’liq. “Paxtakor” kabi faqat Oliy ligaga e’tibor qaratib mamlakat chempioni bo’lish ham, “Bunyodkor” kabi barcha frontga birdek kuch berib, yakunda toliqish ham mumkin. Bu holat klub belgilab olgan siyosatga bog’liq. Masalan Mirjalol Qosimov uncha kuchli bo’lmagan tarkib bilan ham OCHL yarim finaliga qadar yetib bora oldi. Biroq yakunda ikki narsa: tarkib va jismoniy holat final uchun kamlik qildi. Ya’ni, “Bunyodkor”ning finalga chiqa olmaganidan hafa bo’lishimiz emas, jamoa o’z imkoniyatidan yuqori sakray olgani uchun xursand bo’lishimiz obyektivroqdir.

Endi uchinchi masalaga e’tibor qaratamiz. Oliy ligada “QPR” yoki shunga o’xshash mo’jiza ko’rsata oladigan klubning o’zi yo’q. Bor bo’lsa ham bu klub manfaatlariga mos tushmasligi katta extimol. Angliya Premyer-ligasining so’nggi mavsumini eslang. Edin Jeko va Serxio Agueroning asosiy vaqtdan keyin urgan 2ta(!) gollari “Manchester Siti”ga katta tanaffusdan keyin chempionlik tortiq qildi. O’zbekiston Oliy ligasida esa “Olmaliq” va “Buxoro” “QPR” rolini o’ynay olishmadi. “Olmaliq” 2-turda “Paxtakor”dan 1 ochko bilan qaytishi, 19-turda “Bunyodkor”ni 3 ochkodan mahrum qilishi mumkin. Biroq so’nggi turlar oldidan klubning Oliy ligada qolishi aniq bo’lib ulgurgan bo’lsa, o’yinni sotmagan taqdirida ham bor kuchi bilan harakat qilmaydi. Angliyada esa Premyer-ligada qo’lga kiritilgan ochko uchun yaxshigina pul to’lanadi. Afsuski, O’zPFL moliyaviy tomondan jamoalarni qo’llay olmaydi. Aksincha, Oliy liga klublarining badal pullari evaziga faoliyat yuritadi. Tashkilotning rasmiy homiysi yo’q. Demak “Olmaliq” yoki “Buxoro” qo’lga kiritadigan ochkosi bilan hech narsa yuta olmaydi. Ikkinchi jihat esa bizda juda kam sodir bo’ladi. Tasavvur qiling, “Paxtakor”ga chempionlik uchun, “Olmaliq” va “Buxoro”ga Oliy ligada jon saqlab qolish uchun 3 ochko juda zarur. Angliyada bu haqiqiy intrigaga sabab bo’ladi. Bizda esa “Buxoro” bir safar Oliy ligada sun’iy ravishda qoldirilgan, “Olmaliq” esa 1-ligada 11-o’rinni egallab ham Oliy ligaga qo’shila olgan. Demak, intriga yo’qqa chiqadi.

Intrigasi bor chempionat nimanidir o’zgartirishi mumkinmi degan savol tug’iladi. Katta extimollik nazariyasi bilan “ha” deb javob berish mumkin. Fikrim asosli bo’lishi uchun yangicha turnir jadvali tuzib chiqamiz. Unda Oliy ligada dastlabki 6ta o’rinni egallagan klublar va faqatgina ularning o’zaro o’yinlarda qayd etgan natijalarigina aks etadi:

Bunyodkor          10           5              4              1              13:7        19

Lokomotiv           10           3              4              3              15:11     13

Paxtakor              10           3              4              3              11:11     13

Nasaf                   10           3              4              3              7:9          13

Sho’rtan               10           3              2              5              12:16     11

Neftchi                 10           2              4              4              10:14     10

Bu intrigasi bor va muxlislarning katta qiziqishiga sabab bo’lgan o’yinlardan keyingi jadval ko’rinishi. Shu o’rinda bir narsani iltimos qilaman, maqolaning asl mazmun-mohiyatini jamoalarning hozirgi holati haqqoniy emas qabilida tushunmang! Yuqorida ta’kidlaganim kabi men qaysidir o’yin kelishilgani haqida hech qanday m’lumotga ega emasman va men “Paxtakor”ning chempionligini tan olib bo’lganman. Zero tarixda faqatgina natija qoladi.

Maqolaning asl mazmun mohiyati esa Oliy liga o’yinlaridagi intrigani yanada kuchaytirish, o’yinlar sonini, ayniqsa markaziy o’yinlar sonini ko’paytirish, kelishilgan o’yinlar sonini nisbatan kamaytirish, xalqaro maydonda kurash olib boradigan klublar zahirasini kuchaytirish, xalqaro maydondan chetda qolayotgan klublarga ham o’yin shakllantirish imonini berish bilan bog’liqdir.

Bugun dunyoning ko’plab mamlakatlari o’z chempionlarini ikki tizimli chempionat orqali aniqlashadi. Masalan Qozog’iston, Gollandiya, Rossiya... Rossiya Premyer-ligasini bahor-kuz tizimidan kuz-bahor tizimiga o’tkazish vaqtida aynan mana shu tizimdan foydalanildi va bu muxlislarning katta qiziqishiga sabab bo’ldi.

OFK o’z tasaruffidagi mamlakat milliy chempionatlarida eng kamida 10ta klub to’p surishi kerakligini belgilab qo’ygan. Masalan Avstraliyada jamoalar soni 10tani tashkil qiladi. Faqatgina shularning 9tasi Avstraliya klubi ekani sabab(1tasi Yagi Zellandiyaga tegishli) OFK bu holatga o’z e’tiborini qaratib turadi. Qatar Yulduzlar-ligasida esa jamoalar soni 12tani tashkil qiladi. Ammo bu holat Qatarning OFKoldidagi obro’si oshib borishiga to’sqinlik qila olmaydi. Demak O’zbekiston ham Oliy liga klublarini 14tadan 12taga qisqartirishi mumkin.

Birinchidan, O’zbekistonda Oliy liga talabiga javob beradigan 16ta klub yo’q. Oliy liga talabiga javob beradigan barcha 14ta klubning 1ta ligada ishtirok etishi esa kelasi mavsum 1-ligadan Oliy liga talabidagi klub yetishib chiqmasligidan dalolat. Har safar “Buxoro”, “Qizilqum” yoki “Mash’al” va “Andijon”ning elitada sun’iy ravishda olib qolinishi esa chempionat obro’siga juda katta zarar yetkazadi. Yanada aniqroq aytganda, mavjud tizim bir pul bo’lib, unga amal qilinmaydigan holat odat tusiga kirib qoladi.

Shunday ekan, O’bekistonda ham ikki tizimli chempionatni joriy qilish masalasini ko’rib chiqish mumkin. Buning uchun hozirdanoq bir to’xtamga kelish lozim. Faqatgina shunda 2014-yilgi mavsumdan boshlab yangi sistemali chempionat o’z ishini boshlashi mumkin. Bunda Oliy liganing 12ta klubi avgustga qadar ikki davrada o’zi kuch sinashadi. Sentabrdan boshlab esa kuchli oltilikka kirgan jamoalar alohida, qolgan olti klub esa alohida zonaga bo’linadi. Dastlabki oltilik chempionlik uchun, quyi oltilik esa birinchi ligaga tushib ketmaslik uchun kurash olib boradi.

Bu bilan intriga ikki karra oshishi mumkin. Birinchidan, o’yinlarni sotishi mumkin bo’lgan va xalqaro maydonda o’ynash maqsadi bo’lmagan jamolar o’z-o’zidan ikkinchi guruhga tushib qoladi va kuchli oltilikning chempionlik uchun kurashiga mutlaqo aralasha olmaydi.

Ikkinchidan, “Paxtakor” chempionlik masalasini “Olmaliq” yoki “Buxoro” bilan o’yinlarda emas, “Bunyodkor” yoki “Lokomotiv” maydonida hal qilishiga to’g’ri keladi. Bunda esa chempionlik yuki ikki barobar oshadi.

Uchinchidan, Oliy ligadagi o’yinlar soni 26tani emas, balki emas 32tani tashkil qiladi. Bu bilan chempionat o’yinlariga fayz kiribgina qolmay, futbolchilarda o’yin amaliyoti ikki o’yin orasida saqlanib turadi.

To’rtinchidan, xalqaro maydonda ishtirok etayotgan klublarimiz yil boshidan xalqaro maydonga katta e’tibor qaratish imkoniyatiga ega bo’lishadi. Ya’ni dastlabki turlarda yo’qotilgan ochkolar keyinchalik chempionlik masalasiga rahna solmaydi. Jamoalar yil boshidanoq 1-o’rinda borishni emas, kuchli oltilikka kirib olish haqida bosh qotirishadi, Yo’qotilgan ochkolar kechirimli bo’ladi.

Sentabrdan boshlab esa chempionatning qaymog’i boshlanadi. Olti klubning barchasida o’yin amaliyoti yetarli, futbolchilar jangga shay holda chempionlik uchun kurashni boshlashadi. Sentabrdan boshlab barcha o’yinlar markaziy maqomiga ega bo’ladi. Bu bilan muxlislar bir yilning o’zida ikkita chempionatga guvoh bo’lishadi. Biri saralanish, ikkinchisi esa chempionlik kurashi.

***

Tanlov har kimning o’ziga havola. 10ta boshda 10ta fikr bor ekanini inkor eta olmayman. Taklif qilingan chempionat kamchiliklardan holi emasligini isbotlab berishlari va meni mot qila olishlariga ham ishonaman. Insonlar kabi fikrlar ham ideal bo’la olmaydi. Agar kimdir yuqoridagi fikrlarga qo’shilsa, retweet qilishi, qo’shilmasa o’z fikrini yozib qoldirishi mumkin. Bu qancha tez bo’lsa, shuncha yaxshi. Bu masala qancha yuqoriga ko’tarilsa yanada yaxshi. Zero PFL yaqin orada kelasi yil uchun qarorini e’lon qiladi. Men esa o’yin natijlarini tahmin qilish mumkin bo’lgan va jamoalari muxlisdan ko’ra cho’ntagini o’ylaydigan chempionatdan ochiqchasiga nafratlanaman. Men bilan nafratdosh ekaningizga umid qilaman ;-)    

Illat izlaganga illatdir dunyo...

Sarlavha haddan tashqari jimjimador bo’lib ko’rinishi mumkin. Balki siz meni oshirib yuborganlikda ayblarsiz. Biroq hozir gap bu xususda emas.

Men qaysidir gazeta yoki saytda chiqish qilayotganim yo’q. Istamaydiganlar qayrilib boqmasa ham bo’ladigan bir joydan turib o’z fikrimni uzuq-yuluq bildiraman. Ammo fikrlarimda sobitman va umid qilamanki yaqin orada ularga o’zgartirish kiritadigan darajada kuchli haqiqatga duch kelmayman.

Fikrlar qarama-qarshiligida o’z haqiqatimni qattiq himoya qilaman. Suhbatdoshim mantiqdan uzoqlashganida esa fanatizmdan nafratlanishimni aytib qo’l siltab qo’ya qolaman.

“Manchester Yunayted”ni juda xurmat qilaman. “Qizil iblislar” finalda “Barselona”dan yengilsa faryod chekmayman! “Chelsi” bilan o’yinda hakam “MU” foydasiga xato qaror chiqarsa, uning xato ekanini aytishdan uyalmayman! Chunki men fanat emasman, shunchaki “Yunayted”ga xurmatim juda cheksiz, xolos.

Ser Aleks Fergyusson “Arsenal”ga qarshi o’yin oldidan Van Persiga alohida e’tibor qaratdi. Londonlik muxlislarning ovozi “Old-Trafford”da sezilmay ham qolishini bilsada, Persiga ruhiy madad bo’lishga intildi: “Umid qilamanki, “Arsenal” muxlislari Van Persini qarshi olishda “Yunayted” muxlislaridan o’rnak olishadi!” Yuqoridagi 4ta xat boshidan o’zim ham aniq ma’no uqa olmayman, biroq ayni paytda Fergining mazkur gaplari sabab jajji tugmachalarni bosayapman. Bugun aytmoqchi bo’lganlarimning barchasi shu birgina shu chiqish atrofida bo’ladi. SAFning shu birgina jumlasi butun bir maqolaga aylanadi.

“Yunayted” qandaydir yulduz sotib olishdan ko’ra ko’proq, yulduz yetishtirishi bilan mashhurdir. Zero Van Persi singari pishib yetilgan futbolchi har doim ham “Yunayted” libosini kiyavermaydi. Ammo “Yunayted” safida pishgan ko’pgina mashhurlar keyinchalik boshqa klubni afzal bilishdi. Wikipedia yoki xotirani varaqlash shart emas, Bekhem va Ronalduni eslash kifoya.

Biroq “Old-Trafford” o’y suyuklilarini hech qachon sovuq qarshi olmaydi. Ularning jamoaga bir vaqtlar singgan mehnati va bo’lakcha mehrini butun umr qadrlaydi, avaylaydi, olqishlaydi. 2010-yil Bekhem va nihoyat “Milan” safida “Old-Trafford”ga qadam qo’ydi. Bir vaqtlar “Real” taklif qilgan millionlar sabab qizil libosni oqiga almashtirgan Bekhemni “Old-Trafforf” tik turib qarshi oldi. Garchi Beks sobiq jamoasiga qarshi o’ynashi kerak bo’lsada, “Old-Trafford” buni hazm qilishga o’zida kuch topdi va zahiradan maydonga tushganidan boshlab to o’yin yakuniga qadar Bekhemni qo’llab-quvvatladi. O’yindan so’ng ko’zidagi yoshini tiyib tura olmagan Beks muxlislarga minnatdorchiligini juda ajoyib tarzda izhor qildi: manchesterliklar shioriga aylanib bo’lgan “Love United, hate Glazer” so’zlari yozilgan sharfni bo’yniga osib, stadionni bir marta aylanib chiqdi.

Ha, “Yunayted” muxlislari yaxshi bilishadi, Bekhem “qizil iblislar”dan keyin 10ta “Real”da o’ynasa ham baribir “Yunayted”ni unuta olmaydi. Madridni Los-Anjelsga, Los-Anjelesni Milanga almashtirsa ham Manchesterni qo’msayveradi. O’z navbatida “Yunayted” muxlislari ham Beksning jamoaga singgan mehnatini hech qachon unutishmaydi.

Balki shuning uchundir, Ronaldu “Real”ning “Yunayted” bilan to’qnash kelishini orziqib kutadi va buni aytishdan charchamaydi. Aynan shuning uchun ham olqishlardan kam joyi yo’q bo’lgan yulduz “Old-Trafford” iltifotini sog’inadi. Ronaldu “Old-Trafford”da “Manchester Yunayted” darvozasini-da ishg’ol qilishi mumkin. Biroq men aminmanki, “MU” safida “Sporting”ga gol urib portugal muxlislardan uzr so’ragan Ronaldu, “Old-Trafford”da ham shunday yo’l tuta oladi. O’z navbatida suyukli futbolchisining golidan aziyat chekkan “Old-Trafford” ham uni tik turib olqishlaydi.

Premyer-liganing qolgan klublariga bo’lgan xurmatim ham oz emas. Biroqning ularning ko’pida “Old-Trafford”dagi mardlikni ko’rish qiyin. 16 yoshida “Everton”ni “Yunayted”ga almashtirgan Runini “Everton” muxlislari hali ham kechira olishmaydi. Vaholanki bolakay RUNI bo’lishi uchun “Everton” emas, qandaydir top klubni tanlashi lozim edi va u “Yunayted”ni afzal bildi. “MU” akademiyasidan chiqib, “QPR” safida o’zini ko’rsata boshlagan Kris Igelsni esa ikki mavsum avval “Old-Trafford” qarsaklar bilan kutib olgandi.

Duayd York “Yunayted”dan keyin “Blekbern”, “Birmengem” kabi jamoalarda to’p surdi. U “Old-Traffor”ga qo’rqib emas, yorug’ yuz va katta sog’inch bilan kirib kelardi. “Old-Trafford”ning olqishi ostida Fergyusson uni bag’riga bosib ko’rishrdi.

Endi Koul “United”ning ashaddiy raqibi “Siti” safida o’ynaganida ham “qizillar” uning uchun uvullashmagan. Teddi Sheringem “Tottenxem”ni “MU”ga almashtirganida “Uart Xart Leyn” uni qanchalik sovuq qarshi olgan bo’lsa, Manchesterdan keyin yana “Tottenxem”ga qaytgan Sheringemni “Old-Trafford” baribir yaxshi ko’rardi.

Yuqoridagi gaplarni bir klubning yaxshi odati sifatida qarshi olishingizdan umidim bor. Men bu gaplarim bilan sizning klubingizni yerga urmadim, men faqat “United”ga xurmatimni bildirib qo’ydim, xolos. Zero maqtash bilan yomonlashning katta farqi bor.

Ha, “Chelsi” o’sha kuni mag’lubiyatga loyiq emasdi. Biroq “MU” g’alaba qozondi. Hakamning 2ta xatosi “Chelsi” uchun qimmatga tushdi. Ammo buning to’lovi “MU”ga qolishi kerak emas. Hakamlik uchun klub yoki murabbiy emas, hakamning o’zi javob beradi. “Yunayted” futbolchilari simulyatsiyaga intilishmadi, “Yunayted” futbolchilari 2ta haqqoniy gol urishdi. Qolgani hakamning vijdoniga havola. Zero o’sha oqshom referi “Chelsi” foydasiga adashganida “aristokratlar” ham o’yindan tashqari holat bor edi deb turib olishmasdi. Qolaversa jahon futboli tarixida ro’y bergan o’ta qo’pol xatoliklar oldida bu hech narsa emas. Maradona Angliyani, Anri Irlandiyani qo’li bilan dog’da qoldirgan vaziyatlarni ham yaxshi bilasiz. O’sha oqshom “MU” “Chelsi”dan kuchli emasdi, huddi “Chelsi” ham “MU”dan kuchli bo’lmagani kabi. Hammasiga “Old-Trafford”dagi takroriy o’yin oydinlik kiritib beradi, ungacha esa “Yunayted”ni tinch qo’ying! Tushuning, hech bir klub o’yinga hakamning yordamidan umiq qilib tushmaydi, gap ayniqsa Premyer-liga haqida borayotgan bo’lsa! “MU” hech qachon “Stemford-Bridj”da g’alaba qozona olmaydi degan xavfli bashoratdan tiyiling, zero bu kabi hodisa tarixda allaqachon bo’lib ulgurgan va uning yana takrorlanmasligiga hech kim kafolat bera olmaydi. “Chelsi” haqiqatdan ham jabrdiyda edi, “Chelsi” haqiqatdan ham nohaq mag’lub bo’ldi, men ham bunday g’alabadan ko’ra durangni afzal bilardim, rost! Bu haqda xohlagancha fikr bildiring, biroq “MU” chegarasiga kira ko’rmang. Zero hakamning aybi uchun klub javob bermaydi! “United” muxlisi sifatida menga o’sha g’alaba tatimaydi, zero men “qizil iblislar”ning hakam yordamiz yuta olishlariga ishonaman. E’tibor bering, men gapimga javob bermayman, ishonaman. Chunki ohirida “yeb” qo’yishdan qo’rqaman. Hech qachon hech qachon demayman. Siz kabi “Chelsi”ning singganiga men ham achinaman. Haqiqiy mard singgan raqibni yenggani bilan emas, halol g’alabasi bilan maqtanadi, shunday emasmi?

Men fanatizmni yomon ko’raman. O’z klubini maqtash uchun boshqa klubni yerga uradiganlarni mutlaqo yoqtirmayman. Ronaldu bilan Messidan birini tanlab, ikkinchisini puf sassiq demayman. Figo “Barselona”ga surbetlik qilganini tan olaman. Ibragimovichni qo’nimsizlikda ayblayman. “Chelsi” nohaq mag’lub bo’lsa “zato yuta olmadi-ku” deb oson qutulib, bayram qilmayman. Chunki men obyektiv va mantiqiy fikrni qadrlayman. Qaysidir jamoani yerga urmayman, men uchun “Real” ham, “Barselona” ham, “Inter” yoki “MU” ham buyuk, Messi va Ronaldu-da buyuk. Figoni ayblasam ham, uning “Barselona”dagi xizmatlarini qadrlayman, unuta olmayman. “MU” “Chelsi”dan hakam deb yengilsa hakamdan noliyman, “Chelsi”dan emas!

P.S. Maqola sarlavhasini “Yunayted”ni tinch qo’ying” deb o’zgartirishingiz mumkin. Nima bilan boshlab, nima bilan tugatganimni ham bilmayman. Ammo ichimdagilarni eta olganimdan xursandman...

Ha, aytgancha, “Arsenal”ga gol urgan Van Persi uni berilib nishonlamadi. Vaholanki qachonlardir “Arsenal”ga gol urgan Adebayorni londonlik muxlislar kabi o’ldirib qo’ygim kelgandi... 

Запрет

Ҳар йили Наврўз ёки мустақиллик байрамида Юлдуз Усмонованинг чиқишини кутаман. Мен унинг мухлиси эмасман. Шунчаки меҳнати ва санъатига тан бераман. Мазкур байрамларда чиқиш қилаётган 95 фоиз қўшиқчилардан устун эканини тан оламан.

Яқин орада Обид Асомов, Юлдуз Усмонова, Шерали Жўраев, Фаррух Зокиров, Озода Нурсаидова кабиларни кўрганим йўқ. Улар нима сабабдан таъқиққа тушиб қолгани менга қоронғу. Бу борада ким биландир бахслашиш ниятим ҳам йўқ. Бироқ бу инсонларнинг запрет чегарасини босиб ўтгунига қадар қилган ижодида нима гуноҳ бор?

Хизмат кўрсатган артист бўлиш бугун у қадар қийин эмас. Давлат тадбирларида мунтазам иштирок этиб, ватан ҳақида 2та қўшиқ куйлаган қўшиқчилар бунга эга чиқиши мумкин. Бироқ халқ ўзи саралаб олган халқ артистларини соғинади. Унвон бу расмий мақом. Бироқ халқ берган мақомни кимдир тортиб олиши мумкинми?

Юлдуз Усмонова ёки Обид Асомов қилган ишни балки оқлаб бўлмас. Бу тушунарли. Мадомики шундай экан, нега уларнинг келгуси ижодига таъқиқ қўйилмайди-да, шу кунга қадар қилган меҳнати ҳам сунъий равишда йўққа чиқарилади? “Ҳеч кимга бермаймиз сени Ўзбекистон” қўшиғида ёки қандайдир хатолик борми?!

Хатони ҳамма қилади. Уни тузатиши керак бўлган, огоҳлантириш бериши мумкин бўлган ташкилотлар бор. Хато қилган инсонлар бугун ўша хатосидан афсусда экани катта эҳтимол. Наҳотки 1та хатони кечириш шу қадар қийин бўлса?! Ёки ёшлик вақтини соғиниш, кимгадир симпатия билдириш таъқиқлаб қўйилганми? Руслан Чагаев ҳар бир ғалабасидан кейин Ўзбекистон байроғини кўз-кўз қилса-ю, бироқ бу кадрни ҳеч бир канал намойиш қила олмаса!?

Бу каби ҳолатлар мамлакатга яхши PR бўлиб хизмат қилишига ишонмайман. Авваллари мустақиллик, эркинлик каби тушунчалар кўпчиликнинг онгига балки етиб бормагандир. Бироқ бугунги кун инсонлари бу неъматни жуда яхши тушуниб туришибди. Ҳаракат қилган ўз мақсадига етадиган замон, бунисига гап бўлиши мумкин эмас. Бироқ сунъийлик барибир ғалати кўринади...

Йўлми шу?!

“Дорожный нолог” деган солиқ тури бўларди. Давлат уни йиғишда катта қийинчиликка дуч келгани учун энг яхши вариантни ўйлаб топди ва бу солиқни аёқш (бензин) нархига қўшиб юборди.

Тошкентда бир кунда қанча аёқш сотилиши менга қоронғу. Ҳар ҳолда кам эмас. Унинг ҳар бир литридан давлат йўл учун солиқ ажратиб олади. Бу ҳам кичик суммани ташкил қилмайди.

Ҳар сафар баҳор олдидан бир ҳил манзара – Тошкент кўчаларига қараб бўлмайди. Чекка жойлардаги кўчаларнинг нотекис эканига ҳайдовчилар анча кўникиб кетишган. Бироқ марказий кўчалардаги аҳволни қандай тушуниш мумкин?

Тўғри, Тошкентда қиш анча совуқ бўлади. Ёғингарчиликдан кейин ҳар қандай асфальт зарар кўриши мумкин. Бу нарса инсонга боғлиқ эмас. Бироқ боғлиқ бўлган томонлари талаб даражасига бўлмасачи?

Давлатга қаршилик бўлиши мумкин эмас. Ҳар йили минглаб километрлик янги йўллар бунёд қилинади. Тирбандлик олдини олиш учун чоралар кўрилади. Бироқ эскини ямагунча эсинг кетади деган гап бор. Масалан мен 3та сифатсиз туфликдан кўра, 1таси яхшисини афзал биламан. Нарҳ борасида тенглик, бироқ сонга қараб сифатни ўлдириб бўлмайди. Боз устига ўша нарсадан ўзинг фойдалансанг!

Сўнгги йилларда ётқизилаётган асфальт йўллар талабга мутлақо жавоб бермайди. Бу соҳанинг мутахассиси эмасман. Бироқ яхши билан унинг аксини ажратиб олиш учун ўта кучи фаросат шарт бўлмаса керак.

Яқиндагина Қоратош ва Оқтепа мавзеларини боғлаб турувчи янги йўл қурилди. Хайрли иш, керакли иш. Лекин сифатчи? Авваллари трамвай ўз изидан чиқиб кетиши борасидаги гапни деярли эшитмасдим. Ваҳоланки ҳар куни ишим албатта трамвайга тушарди. Бугун эса бу ҳолат одатий бўлиб қолди.

Тошкентдаги ҳайдовчилар машина эхтиёт қисмлари ва унинг зарурий чоралари борасида европаликлардан устунроқ бўлса керак деб ўйлаб қоламан. Чунки бизнинг асфальтларда ҳаракатланаётган машина табиийки, текис йўлдагисидан тезроқ таъмирга муҳтож бўлиб қолади. Тасаввур қилинг, собиқ “Халқлар дўстлиги” (бу ном кимга ҳалал берганига ҳайронман) кўчасидаги тунелдасиз. Бу ердаги ёритгич тизимлари талабга жавоб бермайди. Тунел тепасидан чакка ўтавериб, ундаги асфальтнинг расвосини чиқариб ташлаган. 1та машина тушган “яма”га яна нечтаси тушади. Айб кимда? “Дорожный нолог” тўлаётган ҳайдовчидами?!

Тасаввур қилинг, ўзингиз учун уй қураяпсиз. Қўшнингиз уста бироқ унинг иши талабга жавоб бермайди. У билан бир ҳилда нархга келишса бўладиган бегона эса сизнинг истагингиз асосида пишиқ уй қуриб бериши мумкин... Мен уйни қўшнимга ишонмасдим!

Балки йўл қуришни ҳам ўз ишига “гарантия” берадиган ҳорижий ёки хусусий компанияларга бериш керакдир? Зора шунда 1та кўприк асносида кимлар учундир данғиламма уй қурилгани ҳақидаги бўлмағур гапларни камроқ эшитсак...

Ахборот монополияси

Ўзбекистон нодавлат электрон оммавий ахборот воситалари миллий ассоциацияси нодавлат ОАВнинг ахборотга бўлган муносабатидан қониқмаяпти. Бу табиий, албатта. Радиостанциялар интерактивликни биринчи планга олиб чиқаётган бўлса, матбуот енгил-елпиликдан ортаётгани йўқ. Бироқ бунда нодавлат ОАВни айблаш қанчалик ўринли?

Масалан Тошкент шаҳрига узоқ танаффусдан сўнг янги ҳоким тайинланди. Иложи бўлса, нодавлат ОАВ ҳам мазкур хабарни биринчи бўлиб етказишга ҳаракат қилишади. Бироқ илож кам бўлсачи? Шаҳар ҳокимиятига тегишли бўлган матбуот хизмати бу ҳақда ўз вақтида хабардор қилмади. Агар нодавлат ОАВ бу каби ҳар бир катта йиғилишга 1та журналист жўнатиб турса, ахборот бўлими ўз чиқимларини қопламаслиги катта эҳтимол. Айнан шу ҳолатдан келиб чиқиб, нодавлат ОАВ ахборот бўлимига катта эътибор қаратишмайди.

5 дақиқалик ахборот дастурини бир кунда 4 марта эфирга олиб чиқиш яхши албатта. Бироқ давлат ташкилотларининг матбуот хизматлари қониқарли фаолият олиб бормаётган бўлсачи? Ёки нодавлат ОАВ «оғзи»дан чиқаётган ҳар битта гап филтрлаб турилсачи? Журналист нима қилмоғи лозим? Барча маълумотни қўлга киритиш учун бир киши табиийки камлик қилади. Бир қатор ахборот тайёрловчи журналистларни штатда ушлаб туриш эса нодавлат ОАВ учун жуда ҳам оғир. Барча турдаги солиқлардан ташқари ишчиларнинг ойлик-маоши анча каттани ташкил қилади. Нодавлат радиостанциялар асосан реклама орқали даромад қилишини инобатга олсак, катта масштабдаги ахборот бўлимини ушлаб туриш радиостанцияга оғирлик қилади. Матбуот эса типография ва матбуот тарқатувчининг «эркаликлари»дан тўйиб кетган. Ҳар бир нусхасидан қоладиган 200 сўмга кўз тикиб туради.

Радиостанция интерактив ўйинлар орқали мухлис йиғиши ва бунинг орқасидан даромад қилиши мумкин. Смс ва телефон қўнғироқлари орқали нодавлат радиостанциялар нафақат ўзига, қўшимчасига, Nikita, MTC, Beeline, Ucell каби брендларга ҳам катта фойда келтирмоқда. Ахборотдан эса нодавлат радиолар фойда қилиши жуда қийин масала. Буни ТВда амалга ошириш мумкиндир. Бироқ радиостанцияларда бу ҳолат мушкул. Қолаверса ахборот дастури учун ҳомийликнинг ҳам 88та шарти бўлгани сабаб, унга «спонсор» топиш ҳам бир муаммо.

Бунинг натижасида нодавлат ОАВ энг мўтадил вариантни танлаб олишган. Спорт хабарлари, шоу-бизнес ва ҳорижий янгиликларга нисбатан филтр деярли йўқ бўлгани учун, улар шу билан чекланишмоқда, холос. Бироқ сиёсий ва иқтисодий хабарларга тус бериш кўп ҳолларда ижобий натижа билан якун топмаслиги кундек равшан. Юқорида айтиб ўтилгани каби, давлат ташкилотларида матбуот бўлими секин ҳаракат қилади. Бу билан нодавлат ОАВни янгиликни интернетдан олиш имконига эга бўлишмайди. Ҳақиқий ахборот бўлимига асос солиш учун эса катта маблағ керак. Ўзини-ўзи қоплаётган ва тўлаётган солиқлари билан қайсидир маънода давлат ташкилотларига ҳам катта фойда келтираётган нодавлат ОАВнинг қурби етмайди.

Бироқ Ўзбекистон нодавлат ОАВ миллий ассоциацияси ғалати таклиф билан чиқди. Унга кўра мазкур ташкилотда 1та марказий ахборот бўлими ташкил қилинади. Энг ҳайрон қолинадиган томони уни нодавлат ОАВнинг ўзи молиялаштириб туради. Ахборот маркази барча радио учун ахборот тайёрлаб, уни узатади. Яъни, ахборот маркази оқ деган нимарсани барча радио оқлайди, қорасини қоралайди.

Ахборот марказини ташкил қилиш учун кўрсатилган нарх анча катта. Ахборот марказида ишлайдиган биргина ҳодим учун креслодан тортиб, 50 миллионлик сервергача кўрсатиб ўтилган. Барчасини нодавлат ОАВни молиялаштириб турибгина қолмай, даромад келтираётган саҳифа ёки дастурлари ўрнига ахборот марказига кенг ўрин беради.

Ахборот ҳилма-ҳиллиги, эркин фикрлилик қаерга ғойиб бўлади? Ёки давлат ОАВ жамиятни ахборот билан етарлича таъминлай олмаяпти? Нега аҳир? Давлат ОАВни давлат молиялаштириб турса! Улар пул топиш каби энг қийин вазифадан озод этилган бўлса  яна нима етишмаслиги мумкин?

Ёки давлат ОАВни жамият кузатиб бормаяптими? ЎзАА эълон қилган бир энлик хабар 10та давлат газетасида бир ҳил услубда босилгани учун балки шундайдир? ОАВдаги хабарлар бир ёқлама бўлиб қолаётгани учун шундайдир? Электрон ОАВ миллий ассоциациясида ахборот маркази ташкил қилинса  давлат ОАВсидан фарқланиб турадиган нодавлат ОАВ ҳам зерикарли бўлиб қолмайдими?

Тўғри, нодавлат ОАВ ахборот етказиш сифати билан мақтана олмайди. Улар асосан кўнгилочар туркумга ўтиб олишган. Бироқ иқтисоднинг ўзи шунга мажбур қилаётган бўлсачи? Олдин иқтисод, кейин сиёсат тамойили айнан шу ерда ишлаётган бўлсачи?

Сифатли ва керакли ахборот етказиш нақадар яхши! Жамият савияси паст сериаллар ёки «ижодкор ўғрилар» (фонограмма билан, плагиат билан ном қозонаётганлар)га тегишли бўлган янгиликларга муккасидан шўнғиб кетмаса ёқимли. Бироқ бунинг учун қандайдир шароит бўлиши керак. Шу нарсани хоҳлаётган инсонлар шу ишни қила олиши мумкин бўлганларга енгиллик, қулайлик яратиши керак. Матбуот тарқатувчи, босмохоналар аввал яхши ишласин. Нодавлат ОАВ бўйнидаги солиқлар, мажбуриятлар озгина енгиллатилсин. ОАВ ёки журналист энг керакли нарсани, жамият қизиқиши доирасида бўлган воқеани ажрата олади. Унга алоҳида саралаб бериш, ўз йўриғига солиш шарт эмас. Шунчаки шароит ва эркинлик янада кўпроқ бўлса, кифоя...

Татимаган тўй

Дўстим янги туғилган ўғли учун ош берди. Амру-маъруфдан кейин имом юзига фотиҳа тортаётган бир пайтда чақалоқ биздан олисда эди, а-а-анча олисда...

Ҳаётда камдан-кам учрайдиган ҳодисалар ўзга инсон ҳайратига сабаб бўлади. Фақат ўша ҳайрат ҳам турлича бўлиши мумкин. Баъзилари бизни чин маънода лол қолдирса, баъзиларига ачиниш кўзи билан қараймиз.
Ўзимга жуда яқин бўлган икки синфдошим бир ҳафталик фарқ билан оила қурганди. Уларнинг бирини livejournal даги блог-постимда қизлик бўлгани билан табриклаганимга бир йилча бўлиб қолди. Азизнинг фарзандли бўлиши эса бироз чўзилди. Бир нечта қиз билан учрашиб, холасининг қизидан яхшироғини топа олмаган дўстим ва ниҳоят ўғил фарзанд кўрди. Биринчи марта синфдошлар ичидаги янгиликни энг охирги бўлиб мен эшитдим. Аниқроғи чойхонага кеч қолиб келганим бунга сабаб бўлди. Воқеалар ривожидан кеч қолишимга ўрганмаган дўстларим менинг бу қувончли хабардан бехабар эканимни пайқамай ҳам қолишганди. Дадаш қўнғироқ қилиб ақиқа кунини маълум қилганида ҳам қувончдан, ҳам ғафлатда қолганимдан кулиб юбордим.

Ишдан чиқишим билан тўғри Азизнинг уйига йўл олдим. Қувончини баҳам кўрмагани учун уни озгина «сўкиб», кетидан табрикладим. Янги меҳмонга узоқ умр тиладим. Хуллас дўстим учун шод эдим.

Бугун яна унинг уйига йўл оламан. Ғафлатда қолганимдан кувониб эмас, уялиб...
Янги иш жойимдан рухсат олиб ақиқага борганим учун, ошдан кейин анча шошилаётгандим. Синфдошларимга узр айтиб, ишимга йўл олдим. Ўша маҳал ақиқа сабабчиси оламдан ўтганини билганимда балки шошилмасдим...

...бор йўғи 40 кунлик чақалоқ. Лекин уни кўпчилик кутганди. Ширк келтириш бўлмасин, жон ато қилган Худо уни ўзи қайтариб олди. Лекин Азизга осон эмас. Йўлнинг нариги бетида жойлашган ресторанга чиқиб кетаётганига Азиз уни ўпиб қўйгандир балки. Тўйи азага айланишини ўша вақтда дўстим қаердан билсин?..