Жиддий таваккал

Ўзбекистон олимпия терма жамоасининг Рио-де-Жанейро олимпиадаси учун имкониятлари қандай деган саволга жуда оддий жавоб бериш мумкин: яхши. Ҳозирча ҳеч нарса йўқотмаганмиз ва бу йўлда кураш олиб борувчи 16 терма жамоа билан назарий жиҳатдан имкониятларимиз тенг. Мавзунинг амалий қисми эса бир қатор хавотирли фикрларни келтириб чиқаради.

Энг йирик спорт фестивалининг футбол турнирида бирор марта иштирок этмаганмиз. Саралашдаги натижаларимиз босқичма-босқич яхшиланиб келди. Бироқ аввалги талаб билан бугунгиси бир-биридан жиддий фарқ қилади. Сабаби Миллий олимпия қўмитасини энди Мираброр Усмонов бошқариб бормоқда.

Рио олимпиадасига Ўзбекистон делегацияси иложи борича кўпроқ спортчи билан бориши лозим. Параолимпиячиларни ҳам қўшиб ҳисоблаганда таҳминан 100 га яқин спортчи мусобақага йўлланма ютиб олишидан умид қилинаётган бир пайтда 23 нафар футболчи бунда катта аҳамият касб этади. Яъни, футбол терма жамоасининг муваффақиятсизлиги ишлаб чиқилган янги дастурнинг тўлиқ бажарилишига ўзининг салбий таъсирини кўрсатади.

Йил аввалида Ўзбекистон футбол федерацияси президентлиги учун сайловлар бўлиб ўтганида бежизга Мираброр Усмонов номзоди қайтадан илгари сурилмади. Пировардида Зуфарович терма жамоалар маркази олдига каттагина талаб қўйиб, Ўзбекистон олимпия терма жамоаси нима қилиб бўлсада Риога бориши кераклигини уқтирди. Навбатдаги муваффақиятсизлик марказ директори Асқар Толибжоновдан тортиб, ўша вақтларда экспертлар гуруҳи аъзоси бўлган Самвел Бабаянгача футболдан четлатилишига олиб келиши мумкинлигини таъкидлади.

Бангладешда бўлиб ўтган саралаш мусобақасини ёдга олинг. Вакилларимиз биринчи ўйинда Ҳиндистонни 2:0 ҳисоби билан мағлуб этишди, 2-турда эса мезбонлар дарвозаси жавобсиз тўрт бор ишғол этилди. Сурия билан ўйинда дуранг натижа ҳам бизга Осиё чемпионатининг финал босқичини кафотлаб берарди. Лекин жамоамиз 1:2 ҳисобида имкониятни бой берди. Натижада тақдиримиз ўз қўлимиздан чиқиб кетди (Сурияни 2012 йил ёшларимиз ЖЧдан мусово қилишганди, саралашда эса уларда ўсиш кўринди).

“В” гуруҳи ўйинлари бир ярим ойдан кейин ташкил этилар ва унда қайд этилажак натижалар олимпиячиларимизнинг кейинги фаолиятини белгилаб берарди. Иордания, Кувайт, Покистон, Қирғизистон каби термалар жой олган гуруҳ ўйинларини кузатиш учун шахсан Толибжоновнинг ўзи учиб кетди. Ён қўшниларимиз Кувайтдан 1 очко олишмаганида ва ўзи учун керак бўлмаган ўйинда Иордания бошқа бир араб терма жамоаси Кувайт билан охиригача курашмаганида ҳаммаси тамом эди. Бахтимизга иорданияликлар туриб беришди, биз йўлимизда давом этадиган бўлдик.

Миллий терма жамоа билан боғлиқ ўзгаришлардан кейин олимпиячилар мураббийлар штабида ҳам ўзгариш юз берди. Унга кўра Виктор Жалиловга Дилшод Нуралиев ёрдам бериши керак эди. Романович кўп ҳолларда миллий жамоа билан овора бўлиб, олимпиячиларга етарли вақт ажрата олмади. Словакияда бўлиб ўтган турнирга жамоа бош мураббийсиз йўл олди. Ўша мусобақанинг йўлимиздан чиқиб олгани яхши-ю, аммо марказ унга жиддий эътибор қаратмади. Ўйинлар ҳисобини билиб турдик, тўлиқ ҳолат билан танишишнинг имкони бўлмади. Кейинчалик Дилшод Нуралиев ҳам олимпиячилар сафини тарк этганидан кейин Словакиядаги турнир нима учун керак бўлганди деган савол қалқиб чиқди. Чунки бугун жамоани бутунлай бошқа штаб қабул қилиб олди.

Самвел Бабаян бош жамоани бошқарган мураббийлар ичида энг яхши дебютни амалга ошира олганидан кейин унга бўлган ишонч ортди. Ўзбекистон футбол федерацияси президентининг қарорига кўра энди олимпиячилар учун ҳам Бабаяннинг шахсан ўзи жавоб берадиган бўлди, Осиё чемпионати стартига 45 кун (!) вақт қолганида.

Тўғри, миллий терма жамоа олдида шу билан март ойига қадар жиддий синовлар йўқ. Бу орада эса олимпиячилар тақдири ҳал бўлиб улгуради. Лекин масаланинг иккинчи томони ҳам бор: асосий жамоада наъмунали натижа қайд этиб келаётган мутахассис олимпиячилар билан нима қила олади? Ҳар икки жамоага битта мураббийнинг жавоб бериши бизнинг тажрибада янгилик эмас. Буни биринчи бўлиб Вадим Абрамов бошлаб берганди. Бироқ унутмайлик, Карленович фаолиятидаги энг эсда қоларли мағлубият ҳам айнан олимпиячилар билан боғлиқ. Лондон олимпиадасига бир қадам қолганида 2:0 ҳисобида олдинда бораётган жамоанинг якунда 3 та гол ўтказиб юбориши Абрамовнинг миллий терма жамоадаги кейинги фаолиятига ҳам ўз таъсирини кўрсатди.

Кейинроқ Миржалол Қосимовда ҳам шунга ўхшаш ҳолат кузатилди. Миллий терма жамоа билан параллел равишда Қўшоқович 23 ёшгача бўлган футболчилар билан Осиё ўйинларига борди. Таркиб ва ўйин чакки бўлмаса ҳам, ним чорак финалда тўлиқ ҳимояда ўйнаган Саудия Арабистонидан мағлубият қабул қилиб олинди. Чиройли футбол ўз йўлига. Хатто чорак финалга ҳам чиқа олмаслик барибир муваффақиятсизлик.

Энди эса Самвел Бабаянда деярли шундай, кези келганда янада оғирроқ ҳолат. Бор эътиборини миллий терма жамоага қаратган мутахассис олимпиячиларни кеч қабул қилиб олаяпти. Қолаверса Осиё чемпионатидаги рақиблар ҳам анчагина жиддий. Гуруҳда Яман, Ироқ ва Жанубий Корея билан дуч келамиз. Ярим финал йўлида эса катта эҳтимол билан Иордаия, Австралия ёки БАА термаларидан бири рақиб бўлади. Кичик мундиаллар саралашидан фарқли ўлароқ, бу сафар ярим финалнинг ўзи кифоя эмас. 3-ўрин учун беллашувда ҳам ғолиб чиқишимиз талаб этилади.

2012 йил БААда бўлиб ўтган ёшлар ўртасидаги Осиё чемпионати 2016 йилнинг январида Қатарда бўлиб ўтадиган 23 ёшгача бўлган футболчилар ўртасидаги чемпионатга ибтидо бўлиб хизмат қилган. Аниқроғи, асосан 1993 йилда туғилган футболчиларимиз жамоа асоси бўлишади. Ўша 2012 йилги биринчиликда Ироқ ҳамда Жанубий Корея терма жамоалари финалга қадар етиб боришган. Аҳмад Мусаев жаҳон чемпионатининг чорак финалига қадар чиққан бўлса, ўша босқичда Жанубий Корея ва Ироқ ўзаро беллашишган. Ироқ ярим финалда ўйнаган, бизнинг дарвозани жавобсиз тўрт бор аниқ нишонга олган Уругвай билан пенальтилар сериясига қадар етиб борган. Ним чорак финалда биз Грецияни мағлуб этганимизда, Ироқ ва Жанубий Корея Парагвай ҳамда Колумбияни мусобақадан чиқариб юборишган. Эътибор беринг, Осиё чемпионатидаги мушкулимиз анча жиддий.

Терма жамоалар маркази Амирликларда бўлиб ўтадиган йиғин давомида Япония, КХДР, БАА, Қатар, Хитой, Иордания каби термалар билан ўртоқлик учрашувини келишиб қўйди. Бу албатта яхши. Осиё кубогидаги асосий рақибимиз Хитой, Жанубий Корея каби термалар бўлишини билиб туриб, асосан араб термаларига қарши ўйнаганимиз бизга панд берганини ҳамма кўрди. Бу борада кўнгилни бироз тўқ қилиш мумкин. Лекин яна битта жиҳат борки, уни четлаб ўтиш қийин. Бу турнирдаги эҳтимолий муваффақиятсизлик. Олимпия терма жамоаси Риога ўта олмаса кимлар ишдан кетишини юқорида айтиб ўтгандик. Наҳотки бош жамоада муваффақиятли ишлаётган Бабаяннинг тақдирини ўша турнир ҳал қилиб берса?

Биласизми нима, Бабаяннинг битта жиҳатига қойил қолиш керак. У жимгина четга чиқиб, барчасини Жалиловнинг ўзига қолдириши ҳам мумкин эди. Ютса барибир Бабаян ютар, ютқазса танқид Жалиловга қараб кетарди. Лекин у олимпия термасини қўрқмасдан қабул қилиб олди, анчагина қийин вазиятда. Футболчиларимиз кучига шубҳа қилмаган ҳолда айтиш керак, турниргача бўлган йўл давомида марказ кўп хатога йўл қўйиб берди. Сурия олдинга қадам ташлаганини кўрдик, бизни эса Қирғизистон, Иордания каби термалар қутқариб қолишди. Ишқилиб охири баҳайр бўлсин...

Мақола "Эрудит" газетасининг 10.12.2015, №150 сонида босилган